Özel eğitim okulları ile rehberlik ve araştırma merkezlerinde görev yapan rehberlik öğretmenlerinin özel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin özyeterliliklerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı özel eğitim okulları ile rehberlik ve araştırma merkezlerinde görev yapan rehberlik öğretmenlerinin özel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin özyeterliliklerinin incelenmesidir. Bu çalışmada karma araştırma deseni kullanılmıştır. Bu araştırma iki aşamadan oluşmaktadır. İlk olarak çeşitli illerde görev yapan rehberlik öğretmenlerinin özyeterliliklerini incelemek amacıyla Aksoy (2008) tarafından geliştirilen `Rehber Öğretmen Özel Eğitim Özyeterlilik Ölçeği` (RÖ-ÖEÖYÖ) kullanılmıştır. Araştırmanın birinci kısmına 84'ü kadın 87'si erkek olmak üzere toplamda 171 rehberlik öğretmeni katılmıştır. Çalışma evreni içerisinden sağlanan veriler kodlanarak bilgisayar ortamına aktarılmış ve analizler için hazır hale getirilmiştir. Nicel verilerin analizinde SPSS-21 programından yararlanılmıştır. İlgili program kullanılırken bağımsız değişkenlere bağlı olarak Bağımsız Gruplar T testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi uygulanmıştır. Araştırmanın ikinci kısmında ise RÖ-ÖEÖYÖ sonucunda yetersizlik düzeyi en yüksek çıkan 10 katılımcıya uygulamak üzere danışman görüşü alınarak açık ve kapalı uçlu toplam 5 sorudan oluşan `Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu` uygulanmıştır. Görüşmeler sonucunda elde edilen nitel verilerin çözümlemesinde ise betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Nicel verilerin analizi sonucunda: cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumu, Milli Eğitim Bakanlığı'ndan alınan eğitim, meslekteki kıdem, görev yeri değişkenlerinin rehberlik öğretmenlerinin öz yeterlilik düzeyleri üzerinde anlamlı farklılık oluşturmadığı tespit edilmiştir. Lisans mezuniyet alanı değişkenine göre, mezuniyet alanı Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik olan katılımcıların özyeterlilik düzeylerinin, mezuniyet alanı Diğer olan katılımcılardan daha düşük olduğu görülmüştür. Yüksek lisans mezuniyet alanı değişkenine göre, yüksek lisans alanı Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik olan katılımcıların öz yeterlilik düzeylerinin, yüksek lisans alanı Psikoloji ve Diğer olan katılımcılardan anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görülmüştür. Lisans veya yüksek lisansta özel eğitim hakkında verilen eğitimin yeterliliği değişkenine göre, verilen eğitimin yeterli olduğunu düşünmeyen katılımcıların öz yeterlilik düzeylerinin, verilen eğitimin yeterli olduğunu düşünen katılımcıların öz yeterlilik düzeylerinden anlamlı düzeyde daha düşük seviyede çıktığı görülmüştür. Nitel verilerin analizi sonucunda da rehberlik öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun özel eğitimde psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinde kendilerini yeterli hissetmedikleri tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık, Özel Eğitim, Öz yeterlik, Rehberlik Öğretmeni, Özel Eğitim Okulları, Rehberlik ve Araştırma Merkezi

The main purpose of this study is to examine the self-efficacy of school counsellors who work in special education schools and guidance and research centers on guidance and psychological counseling services in special education. In our study, mixed research design was used. This research consists of two stages. In the first stage, `Special Education Self-Efficacy Scale of School Counsellors (SESES of SC)'', which was developed this scale to investigate the self-efficacy of the guidance teachers working in various provinces by Aksoy (2008), was used. In our study, a total of 171 school counsellors, 84 of which were women and 87 of them were male. The data obtained from the study universe was coded and transferred to the computer environment and ready for analysis. The SPSS-21 program was used to analyze the quantitative data. Independet Sample T test and One Way Anova analysis were applied to the independent variables. In the second part of the study, Semi-Structured Interview Form consisting of 5 questions with open and closed ends was applied to 10 participants with the highest level of inadequacy in the result of SESES of SC. Descriptive analysis method was used in the analysis of the qualitative data obtained as a result of the interviews. As a result of the analysis of quantitative data, it was determined that gender, marital status, education level, education received from the Ministry of National Education, seniority in the profession and place of duty variables did not make a significant difference on the self-efficacy levels of school counsellors. According to the undergraduate graduation field variable, the self-efficacy levels of the participants with the graduation area Psychological Counseling and Guidance were lower than those of the other graduates. It was determined that the adequacy of the education given for the master's degree and special education on bachelor or master degree had significant differences on the self-efficacy levels of the guidance teachers. As a result of the analysis of the qualitative data, it was determined that the majority of the guidance teachers did not feel sufficient in the psychological counseling and guidance services in special education.Anahtar Kelimeler: Guidance and Psychological Counseling, Special Education, Self-Efficacy, School Counsellor