İran`da siyasi ve ekonomik çıkar çatışmaları

Abstract

İran bölgede siyasi anlamda bütün süper güçlere karşı topraklarını her zaman korumaya çalışmıştır. Fakat zaman zaman bu konumunu kaybetmiştir. Kaybettiği konumunu toparlamaya, sıfırdan başladığı dönemler de olmuştur. Hiçbir zaman asla kendi doğrularından vazgeçmemiştir. 20.Yüzyılında ülkenin jeopolitik ve petrol yataklarının bol olması sebebi ile uluslararası arenada kendine has ve özgü bir duruş sergilemiştir. Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında süper güçlerin saldırılarına maruz kalmıştır. Ancak hiçbir zaman da taviz vermemeye çalışmıştır. İran her zaman ülkenin toprak bütünlüğünü korumaya ve güçlü olmaya çaba sarf etmiş ve aynı zamanda, yaşanan karışıklıklara karşı direnmeye çalışıyordu. Sıkıntılı dönemleri atlatmaya çalışmıştır. Iran dönem dönem ekonomik sebeplerden dolayı batılı ülkelerle petrol çıkarmada ilişkilerini sıcak tutmaya çalışmıştır.1925–1979 yılları arasındaki dönem ise Pehlevi sülalesinin İran tahtında bulunduğu dönemdir. Pehlevi sülalesinin İran tahtında bulunduğu süre içinde geçen en buhranlı dönem, İkinci Dünya Savaşı yıllarıdır. 1938 yıllarından sonra İran'da Alman tesiri şiddetli bir şekilde kendisini hissettirmeye başlamış, bunun neticesinde İran'da pek çok Nazi-Almanya'sının teknisyenlerinin bulunması, başta İngiltere olmak üzere müttefik devletleri tedirgin etmiştir. Bununla başlayan gerginlik, 1952 senesinde İran'ın İngiltere ile diplomatik ilişkilerini kesmesine kadar ilerledi. İran Başbakanlarından Musaddık'ın yönetimin başında bulunduğu dönemlerde İran Komünist Partisi olan Tudeh'e büyük tavizler vermesi ve bunları Batıya karşı koz olarak kullanmaya çalışması, memlekette huzursuzluklar meydana gelmesine sebep olmuştur. Bunun üzerine Şah, Musaddık'ı başbakanlıktan azlederek yerine General Zahid'i tayin etmiş ve batıya karşı yönetimi kurtarmaya çalışmıştır.Şah bir müddet sonra kendisine yardımcı olan ülkelerin petrol şirketleriyle anlaşarak, yabancıların İran petrollerinden önemli paylar almasına razı olmak mecburiyetinde kalmıştır. Buna rağmen, İran petrol gelirleri eskiye oranla oldukça iyi bir duruma gelmiştir. Bu geliri akıllıca kullanan Şah, ülkesinde yeni reformlar gerçekleştirmek için çalışmalar başlatmıştır.

From the beginning of foundation, Iran has tried to protect its territorial border against the super powers of the World. Time to time, Iran lost its position, but started everything from scratch and tried to gain its power. Iran never gave up its right ideas. In the 20th century, because of having highly important geopolitical situation and so many oil wells, the country has performed unique attitude. During the First and Second World Wars, Iran has been subjected to attacks of superpowers, but also did not give any concessions. Iran has always made efforts to protect the integrity of the country and to be strong at the same time. Iran has resisted the confusions which occurred in the country. In general, there have been always painful periods. Iran has tried to keep warm the relations with the Western countries, in the extraction of oil due to economic reasons. The period between the years 1925–1979 is the period when the Pahlavi dynasty in Iran to the throne. Pahlavi dynasty of the most critical periods during which the Iranian throne, are the years of the Second World War. After the 1938 German influence in Iran began to feel themselves severely, as a result of the presence of technicians of many Nazi Germany in Iran, in particular it has upset the allied states, including the UK. However, tensions began, in 1952 proceeded to cut diplomatic relations with Iran in the UK. In the beginning of the period where the Iranian Prime Minister Mossadegh's government, which is making huge concessions to the Iranian Tudeh Communist Party and attempt to use them as leverage against the West, the unrest in the country has led to the occurrence. Shah Whereupon, instead of dismiss Mossadegh as prime minister was appointed General Zahid and management has tried to recover against the West center struggles interest of the same power.Shah after a while in agreement with the oil companies of the country to help itself remained obliged to settle for foreigners to take significant share from Iranian oil. Despite Iran's oil income it has become a pretty good situation compared to the past. Use this revenue wise king; the country began to make plans to carry out new reforms.