Mısır sorunu`nun Takvim-i Vekayi`ye yansımaları(1831-1841)

Abstract

XIX. Yüzyıl da Osmanlı Devleti siyasî, askerî ve ekonomik yönlerden özellikle de Batıdaki gelişmelere paralel olarak sıkıntılı bir süreç içine girmişti. Merkezi otoritenin de sarsıldığı bu süreçte, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanı Osmanlı Devleti'ni oldukça olumsuz etkilemiş, bu durum aynı zamanda Avrupalı devletlerin Osmanlı'nın içiçlerine karışmalarına daha çok olanak sağlamıştı. Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Mısır'da görev yaptığı süreçte çeşitli reformlar yapmış ve siyasî faaliyetlerde bulunarak güçlenmiş bir şahsiyettir. Öyleki 1821'de çıkan Rum isyanını bastıramayan Osmanlı Devleti ondan yardım almak zorunda kalmıştı. Girit ve Mora valiliklerinin kendisine verileceği umuduyla Kavalalı isyanın bastırılması konusunda Babıâli'ye yardımcı olmuş, ancak 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında meydana gelişmeler sonrasında istediklerini alamamıştı. Bunun üzerine Suriye'ye gözünü dikmiş ve fırsatı bulunca isyan etmişti. Böylece bu olay kısa zaman içerisinde Avrupa ve Rusya'nın da müdahil olduğu uluslar arası bir sorun haline gelmişti. Bu çalışmada yaklaşık on yıl boyunca devam eden Mısır sorununa dair Osmanlıların resmi bakış açısını yansıtan en önemli kaynak olan Takvim-i Vekayi gazetesi (1831-1841) incelenmiştir. Konu ile ilgili gazetede yer verilen haberler transkript edilip, değerlendirilmiştir. Takvim-i Vekayi gazetesinde Mısır Sorunu ile ilgili haberler Şam'da meydana gelen karışıklıkla başlamıştır. Bunu takip eden sayılarda Osmanlı Devletinin bölgeye yaptığı atamalar, görevden almalar ve gönderilen Hatt-ı Hümayunlar yer almaktadır. Ayrıca Mehmet Ali Paşa'nın Akka kalesini alıp Anadoluya yönelmesi, Babıâli'nin almış olduğu askeri tedbirler, Konya Muharebesi, Hünkâr İskelesi Antlaşması, Kütahya Antlaşması, Rakka Eyaleti sorunu ve nihayetinde Nizip Savaşı çalışmamızda özellikle mercek altına alınan haberlerin başında bulunmaktadır.

In the 19th century The Ottoman State entered a troubled period from political, military and economic aspects especially in parallel with the developments in The West. In this process that the central authority was also shaking Egyptian governer Kavalalı Mehmet Ali Pasha Rebellion had a very negative effect on The Ottoman State, this situation at the same time, allowed the Europen States to intervene in the interior of The Ottoman State.Kavalalı Mehmet Ali Pasha was a strong person who made various reforms and political activities during his term. Such that The Ottoman State, unable to supress The Greek Rebellion in 1821, had to receive help from him. Hoping that the governers of Crete and Mora would be given him, Kavalalı Mehmet Ali Pasha helped The Babıâli but he couldn't get what he wanted due to the developments after 1828-1829 Ottoman-Russian War. Then, he had an eye on Syria and revolted when he found opportunity. So, this event quickly became an international problem that included Europe and Russia.In this study, the most important resource Takvim-i Vekayi newspaper (1831-1841) which reflected the official perspective of Ottoman State regarding the Egyptian Issue was examined. News related to the subject was transcripted and evaluated. News about the Egyptian Issue in the Takvim-i Vekayi newspaper started with the disturbances that happened in Damascus. In the following numbers of the newspaper, there are assigments, dismissals made by The Ottoman State to the region. Also, Mehmet Ali Pasha's taking the Alaska Castle and turning to Anatolia, military measures taken by Babıâli, Konya Battle, Hünkar İskelesi Treaty, Kütahya Treaty, Rakka State problem and Nizip Battle are at the begining of the news which are especially examined in this study.