Klasik Türk şiirinde bahçe ve unsurlarının anlamsal ilişkileri

Abstract

Bahçe ve unsurları klasik Türk şiirinin başlangıcından itibaren en çok kullanılan dış dünya unsurlarıdır. Bugüne kadar bahçe ve unsurlarıyla ilgili olarak birçok çalışma yapılmış olup bu çalışmalar genelde makale düzeyinde kalmıştır. Hâlbuki klasik Türk şiirini etkileyen en önemli dış dünya faktörü olan bahçe ve unsurları, makalelerle hatta birkaç eserle anlatılamayacak kadar kapsamlıdır. Makalelerde ve bazı eserlerde bahçe ve unsurlarından biri ya da bir türü ele alınmıştır. Bahçe ve unsurlarından herhangi biriyle ilgili yazılan bir eser diğerlerine dair yeterli ve gerekli bilgiyi vermez. Bundan dolayı tezde bahçe ve unsurları bir bütün olarak ele alınmış, bahçe ve unsurlarının diğer kelimelerle olan anlam ilişkileri irdelenmiştir.Bahçe ve unsurlarıyla ilgili yapılan çalışmalarda genelde bahçe unsurlarının yan başlık olarak kullanıldığı gözlenmiştir. Tezimizde bunun tersi yönünde bir yol izlenmiştir. İncelenen divanlardan seçilen nazım birimlerinde, bahçe unsurlarıyla anlam ilişkisi içerisinde olan kelimeler yan başlık olarak kullanılmıştır. Bu yan başlıklar altında, seçilen beyitlere yer verilmiş ve tahlil yöntemi kullanılarak anlam ilişkisinin açıklanması yoluna gidilmiştir.Tezimiz beş bölümden oluşmaktadır. Bölüm başlıkları sırasıyla divanı incelenen şairler, din, evren, insan ve insani hâller ile sosyal hayat şeklinde sıralanmaktadır.Tezde konuyla ilgili olarak farklı sonuçlara ulaşılması dikkat çekicidir. Bahçe unsurlarından birçoğunun birden fazla yan başlıkla anlam ilişkisi içerisinde olması; birden fazla yan başlığın bir bahçe unsuruyla anlam ilişkisi içerisinde olduğunun görülmesi; bahçe unsurlarının sevgili ve âşığın dışındaki durumlar için de kullanılması; yüzyıllara, coğrafi şartlara, sosyal ve siyasi duruma, şairin eğitimine, mizacına, hayatına ve dinî anlayışına göre bahçe ve unsurlarının kullanımın değişiklik arz etmesi ve bazı şairlerin daha önce hiç kullanılmayan bazı anlam ilişkilerine yer vermeleri dikkati çeken hususlardan bazılarıdır.

The gardenand its elements are the most used external World elements since the begining of classical Turkish poetry. Until today, many studies have been done about the garden and its elements, which are the most important external world factors affecting the classical Turkish poetry, are so comprehensive that they can not be explained by the facts or even by a few. In the articles and in some works one or a kind of garden and its elements are taken up. A work written about any of the garden and its elements doesn't give sufficient and necesarry information about the others. Therefore, the garden and its elements are considered garden and its elements with other words are examined.In the studies related to the garden and its elements, it is observed that the garden elements are generally used as side heading. In our thesis a way has been followed in the opposite direction of this. In the verses selected from the divans being examined the words in semantic relationship with the garden elements were used as side title. Under these side titles, selected couplets were included and the semantic relationship was explained using the method of analysis. The thesis consists of five parts. These titles are listed as poets whose divan was examined, religion, universe, human and humanistic behaviours and social life respectively.Different results have been reached in the thesis. It has been seen that many of the garden elements are in semantic relation with more than one side title. It has also been observed that more than one side title is in a semantic relationship with a garden element. Garden elements are also used for situations outside of dear ond lover's. The use of gardens and elements has changed according to centuries, geographical conditions, social and political situation, poet education, humor, life and religious understanding. It has been observed that some poets have included some semantic associations that have never been used before.