Karşılaştırmalı dil bilimi ve dil bilgisi terimleri sözlüğü

Abstract

Dil, bugüne değin üzerinde çokça durulmuş, tanımı vasıtasıyla bir kalıba oturtulmaya çalışılmış; çok çeşitli, canlı bir varlık olarak hayatımızın içinde ve ona sıkı sıkıya bağlı kalan, toplumsal yaşantının en temel gereksinimlerinden biri olan iletişimi gerçekleştirmeye yarayan bir işaretler sistemidir. Terim, Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğünde `Bir bilim, sanat, meslek dalıyla veya bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavramı karşılayan kelime, ıstılah.` olarak tanımlanmaktadır. Dil bilimi ve dil bilgisi, dil alanında çalışma yapan, birbirinden çok da ayrı olmayan disiplinlerdir. Bu disiplinler çatısında oluşan terimler 1942 tarihinden itibaren derlenerek sözlükler oluşturulmaya başlanmıştır. Bu çalışmada 1942 den başlayıp günümüze kadar oluşturulmuş terim sözlüklerinden dokuz adedi, belli kıstaslar çerçevesinde seçilerek karşılaştırmaya tâbi tutulmuştur. Karşılaştırmadaki amaç terimlerin süreç içerisinde yaşadıkları değişimleri göstermek ve terimlerin ortaya çıkış, kullanımdan kalkış tarihlerini aşağı yukarı tespit etmek olmuştur. Çalışmada kaynak taraması ve çoklu karşılaştırma tekniği tercih edilmiştir. Çalışma sonucunda, ele aldığımız kaynaklarda karşılaştığımız, geçmişten bu yana kullanılmış, kullanılmaya devam eden veya kullanımdan kalkmış dil bilimi ve dil bilgisi terimleri tek bir kaynakta toplanmış, karşılaştırma tekniği sayesinde bu alanda daha önce yapılmamış bir ürün ortaya çıkartılmıştır.Anahtar Kelimeler: Dil bilgisi; dil bilimi; karĢılaĢtırmalı sözlük; sözlük; terim; terimler sözlüğü.

Language is a sign system which is emphasized up to today, tried to be patterned via its definition; various, living existence in our life as inseperable whole, provides communication which is one of the most essential requirement for communal living. Term is defined as `A word which corresponds special and determined notion about field of science, art, occupation or a subject, term.` in Turkish dictionary of Turkish Language Association.Linguistics and grammar are nearly similar disciplines which study about language. Dictionaries are started to be composed by gathering terms occuring within these disciplines beginning from 1942. On this study, nine of the glossaries composed from 1942 to today are subjected to compare by choosing in certain circumstances. The aim of comparing is to show the changes of terms in time, and to determine nearly when the terms show up and disappear. Literature review and multiple comparisons technique are preferred on this study. As a result of this study, all linguistics and grammar terms which are come across in sources, used from past to present, still in use are gathered in one source, and an output which is not done before in this field is composed thanks to comparison technique.Key Words: Grammar; Linguistics; Comparative glossary; Dictionary; Term; Glossary