Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde sürme hastalığına karşı dayanıklılığın kalıtımı

Abstract

Buğday, tüm dünyada en önemli temel besin kaynağıdır. Bu nedenle tarımsal üretimde en geniş üretim ve en yaygın kullanım alanına sahiptir. Artan dünya nüfusu ile birlikte buğday üzerine yapılan çalışmalar, daha çok verim ve kalitenin arttırılması üzerine odaklanmıştır. Bu çalışmada, sürmeye dayanıklılık açısından önceden belirlenen 12 buğday çeşidi (Alpu 01, Altay 2000, İkizce, Kıraç 66, Sultan 95, Soyer 02, Karahan 99, Nacibey, Yayla 305, Müfitbey, PI178383 ve M732154) kullanılmıştır ve dayanıklılık özelliklerinin anlaşılması amacıyla çalışmada kullanılmak üzere melezlemeler yapılarak direnç kaynakları oluşturulmuştur. Dayanıklılık durumunu daha net göstermek için, melezleme aşamasında sürme ırk ayırıcı setinde yer alan bazı çeşitler de kullanılmıştır. Melezleme ile elde edilen kombinasyonların F2 kademesindeki hastalık okumaları tarlada yapılmıştır. Elde edilen hastalık reaksiyonlarına ait verilerde, X2 (Khi-Kare) testiyapılarak sürme hastalığına dayanıklılık bakımından kalıtım biçimleri araştırılmıştır. On iki buğday çeşidi ve bu çeşitlerin melezinden elde edilen 64 kombinasyonun yaprak örneklerinden klasik CTAB yöntemi ile DNA izolasyonu yapılmıştır. İzole edilen DNA'lar 20 farklı ISSR primeri kullanılarak PCR yöntemi ile çoğaltılmıştır. PCR ürünlerinin bant analizi Phoretix1DPro programı ile gerçekleştirilmiş ve binary yöntemiyle elde edilen veriler kullanılarak UPGMA metoduyla Jaccard Benzerlik Matrix'i elde edilmiştir. Buğday çeşitleri arasındaki genetik yakınlık ve uzaklığı gösteren filogenetik ağaç oluşturulmuştur. Dendrogram değerlendirilirken çeşitlerin pedigrileri de göz önüne alınmış ve ortak ataya sahip olan melezlerin kendi içlerinde dengeli bir dağılım sergilediği gözlenmiştir. Sonuç olarak, sürme hastalığıyla mücadelede, dayanıklı buğday çeşitlerin geliştirilmesi üzerine temellenmiş çalışmalarda moleküler yöntemlerin kullanılmasının daha hızlı ve etkin olduğu görülmüştür.

Wheat is most important basic food source in all around the world. Therefore, it has most wide production and prevalent usage area in agricultural production. Together with growing of the world population, the studies based on wheat focus on more efficiency and increasing of quality. In this study, the predetermined 12 wheat varieties (Alpu 01, Altay 2000, İkizce, Kıraç 66, Sultan 95, Soyer 02, Karahan 99, Nacibey, Yayla 305, Müfitbey, PI178383 and M732154) for resistance were used and resistance sources for using in study were composed with hybridization works for the purpose of understanding of resistance characteristics. For clearly showing of resistance situation, some varieties in differential set of wheat lines against common bunt were also used in the hybridization stage. The disease-reads at F2 grade of combinations obtained with hybridization works were made in field. Heredity forms in point of resistance against common bunt disease were investigated by X2 (chi square) test analysis method in data of the obtained disease reactions. DNA isolation from leaf samples of twelve wheat varieties and 64 combinations obtained from hybrids of these varieties was performed by classic CTABmethod. Isolated DNA samples were amplified by PCR using 20 different ISSR primers. Band analysis of PCR results was carried by Phoretix1DPro software and Jaccard Similarity Matrix was obtained UPGMA method using binary data. Phylogenetic tree that shows genetic similarity and distance among wheat varieties was drawn. Pedigrees of varieties were also considered during evaluation of dendrogram and present of a balanced distribution among hybrids having a common ancestor was observed. Finally, it was seen that in fight against common bunt disease anddevelopment of resistant wheat varieties using molecular methods is more fast and efficient.