Hidroelektrik enerji üretimi için baraj yeri seçiminde coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) kullanılması ve uygulamaları (Seydisuyu havzası)

Abstract

Nüfus artışı ve sanayi gelişimiyle birlikte Türkiye'nin enerjiye olan ihtiyacı sürekli artmaktadır. Bu nedenle, ülkemizde ki mevcut enerji kaynaklarının geliştirilmesini planlamak kritik önem taşımaktadır. Türkiye enerji sektörünü geliştirmek için yeni projeler üretmekte ve yeni yatırımlar yapmaktadır. Ancak, Türkiye'nin sahip olduğu fosil enerji kaynakları enerji talebini karşılayamadığı için yurt dışından petrol, doğalgaz ve kömür ithalatı yapmaktadır. Enerji açığını kapatmak için yapılan ithalat her geçen sene artmaktadır. 2017 yılında gerçekleştirilen enerji ithalatı yaklaşık 27 milyar dolardır. Bu rakam 2016 yılına göre %35 artmıştır. Bu rakamları düşürmek ve dışa bağımlılığı azaltmak için enerjide öz kaynakları değerlendirmek gerekir. Türkiye sahip olduğu su potansiyelini enerji üretiminde kullanarak ülke ekonomisine büyük katkı sağlayabilir. Bundan dolayı ülkemizin hidroelektrik enerji potansiyelini geliştirmemiz gerekir.Bu tez çalışmasında, coğrafi bilgi sistemlerinden faydalanarak Seydisuyu havzasındaki hidroelektrik enerji üretilebilecek olası baraj noktaları araştırılmıştır. Bu kapsamda, Seydisuyu Havzasının hidroelektrik enerji potansiyeli incelenmiştir. Havzanın su potansiyelinin incelenmesi ve hidroelektrik enerji potansiyelinin belirlenmesi için gerekli topografik veriler, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak elde edilmiştir. CBS programı içerisinde topografik verileri ve yağış verilerini kullanarak hidroelektrik enerji üretilebilecek noktalar ve hidroelektrik enerji miktarı, programın içerisinde bir akış şeması tanımlanarak üretilecek elektrik miktarı yaklaşık olarak hesaplanmıştır. Ancak, bu noktalardan bir tanesi en uygun nokta baraj yeri olduğuna karar verilerek bu noktada depolamalı baraj planlaması yapılmıştır. Planlanan bu barajdan üretilecek hidroelektrik enerji miktarı, ayrıca SIMAHHP 5.0 yazılımı kullanılarak hesaplanmıştır. Bu programda barajın maliyeti, üreteceği elektrik miktarı ve yıllık parasal getirisi hesaplanmıştır.Seydisuyu havzasında planlanan bu barajın kurulu gücü 0.753 MW, yıllık enerji üretimi 1.98 GWh/yıl, yıllık parasal getirisi 0.189*106 US$, kw başına yatırım bedeli 3275,92 US$ olarak hesaplanmıştır. Yapılan bu çalışma, ülkemiz genelinde uygulanabilecek bir planlama örneği teşkil etmektedir.

With population growth and industrial development of Turkey's need for energy is constantly increasing. For this reason, it is critical to plan for the development of existing energy resources in our country. Turkey produces new projects and make new investments to develop the energy sector. However, Turkey's fossil energy resources, failed to meet the energy demand, imports petroleum, natural gas and coal from abroad. Imports to close the energy deficit are increasing every year. The energy import realized in 2017 is about 27 billion dollars. This figure is 35% higher than in 2016. To reduce these figures and reduce external dependence, it is necessary to evaluate domestic energy resources. Turkey can make a great contribution to country economy by using water resources in energy production. Therefore, we need to improve the hydropower potential of our country.In this thesis study, geographical information systems are used to investigate the points of dam having hydroelectric energy potential in a basin. In this scope, hydropower potential of Seydisuyu Basin has been investigated. The data needed to examine the water potential of the basin and determine the hydropower potential were obtained using Geographic Information Systems (GIS). In GIS program, the amount of electricity to be generated is calculated by defining a flow chart in the program and the points of hydroelectric energy and the amount of hydroelectric energy that can be generated by using topographical data and rainfall data. However, it was decided that one of these points is the most appropriate dam site, and dam reservoir planning was done at this point. The amount of hydroelectric energy to be generated from this planned dam is also calculated by using SIMAHHP 5.0 software. Construction costs and economic analyzes of the dam were calculated using SIMAPHH 5.0 software.The dam installed at Seydisuyu basin is estimated to have an installed capacity of 0.753 MW, an annual energy production of 1.98 GWh / year, an annual monetary return of 0.189 * 106 US $, and an investment cost of 3275.92 US $ per kW. This work constitutes a planning example that can be implemented in our country as a whole.