1961 ve 1982 anayasalarının yapım süreçlerinin anayasal gelişmelere ve demokrasiye olan etkileri

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti çok partili hayata geçiş döneminden günümüze kadar uzanan ve bu konuda atılan adımlara rağmen bir türlü tam olarak çözülemeyen bir anayasa krizi içerisindedir. Bu konuda atılmış olan en büyük adımlar ise hiç kuşkusuz ki 1961 ve 1982 anayasalarıdır; ancak bu anayasalar gerek darbe dönemlerinde yapılmış olmaları gerekse birtakım başka özelliklerinden dolayı söz konusu krizi çözmek yerine daha da içinden çıkılmaz bir hale getirmişlerdir.Anayasalar yalnızca hukuki metinler değillerdir ve bir toplumun şekillenmesinde çok önemli rol oynadıkları için anayasa yapımı da sadece hukuki değil aynı zamanda da siyasi bir meseledir. Türkiye'nin bir türlü çözülemeyen anayasa probleminin kaynağında da ülkenin hukukçularının ülkeye uygun bir anayasa yazmaktan aciz olmaları yatmamaktadır; asıl sebep ülkedeki siyasi aktörlerin ülkenin toplumsal yapısına uygun bir anayasayı bugüne kadar yapamamış olmalarıdır.Bu çalışmada öncelikli olarak anayasa kavramına ve anayasa yapım sürecine ilişkin bir kavramsal çerçeve çizilecektir. Daha sonra da 1961 ve 1982 anayasalarının yapım süreçleri, askeri darbelerin yaşanmasına ve bu anayasaların yapılmasına neden olan siyasi gelişmeler ve söz konusu anayasaların yapıları incelenerek bu anayasaların uzun ömürlü olmamalarının nedenleri tespit edilmeye çalışılacaktır. Her iki anayasa da ayrı ayrı ele alınıp değerlendirildikten ve birbirleriyle de karşılaştırıldıktan sonra da elde edilen bulgulardan hareketle Türkiye'de yapılması muhtemel yeni bir anayasanın yapımında izlenecek olan yolun nasıl olması gerektiğine ilişkin bir cevap aranacaktır.

The Republic of Turkey is in a constitutional crisis, which has been spreading from the multi-party period to the day-to-day transition, and in spite of the steps taken in this regard, is not fully resolved. The greatest steps taken in this regard are undoubtedly the 1961 and 1982 constitutions; But these constitutions have been made during the coup era, and because of a number of other features, they have made it more inconceivable instead of solving the crisis.Constitutions are not only legal texts, but because they play a very important role in shaping a society, constitution making is not only legal but also political. At the source of Turkey's unresolved constitutional problem, the lawyers of the country do not have to be incapable of writing a constitution appropriate to the country; The main reason is that the political actors in the country have not been able to make a constitution suitable for the social structure of the country.In this study, a conceptual framework will be drawn primarily about the concept of the constitution and the constitutional construction process. Later, the process of making the constitutions of 1961 and 1982, the political developments that led to the implementation of the military coups and the constitutions of these constitutions and the constitutional provisions of these constitutions will be examined and the causes of these constitutions not being longevity will be tried to be determined. Both constitutions are evaluated separately and compared with each other, then an answer will be sought about how the path to be followed in the construction of a new Constitution likely to be made in Turkey will be sought from the findings obtained afterwards.