Otomotiv sektöründe stresle başa çıkma becerilerinin karar verme davranışına etkisi

Abstract

Otomotiv sektörü çalışanları, kompleks üretim faaliyetlerinin kesintisiz devam etmesini sağlamak, üretim eksenli şirket organizasyonlarında ticari ve kurumsal faaliyetlerin devamını sağlamak ve pazarda tutundukları yeri korumak ve geliştirmek gibi birçok yönetimsel, organizasyonel veya operasyonel görev üstlenmektedirler. Görev sahalarına göre çalışanlardan kimi zaman herhangi bir karar verme durumunda kalmaksızın kendilerinden istenen faaliyetleri yerine getirmeleri beklenirken, kimi zaman da karar verme inisiyatifini alarak işlerini yalın bir akış içerisinde gerçekleştirmeleri beklenmektedir. Çalışanların yoğun iş temposu esnasında karar verme davranışlarını etkileyen birçok unsur bulunmaktadır. Bu unsurlardan birisi de strestir. Özellikle sıralı ve zamanında üretim gibi temel hedefleri olan çalışanların, faaliyetlerini görev tanımlarına ve sahalarına göre değişkenlik gösterebilecek belirli bir stres faktörü altında gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Çalışanların stresle başa çıkabilme becerilerinin seviyeleri onların stres kaynağına karşı geliştirmiş oldukları stratejileri değerlendirerek analiz edilebilmektedir.Bu araştırmada ele alınan problem, özellikle üretim baskısı ve süre kısıtları gibi stres faktörleri altında çalışan otomotiv sektörü çalışanlarının stresle başa çıkabilme becerilerinin onların işlerini yaparken karar verme davranışlarını nasıl etkilediğini incelemektir. Stresle başa çıkabilme becerileri değişkeninin karar verme davranışı üzerindeki etkilerinin incelendiği bu çalışmada aynı zamanda demografik değişkenlerle de bağlar kurularak çalışanların başa çıkma becerileri veya karar verme davranışlarının yaş, cinsiyet, eğitim durumu, medeni durum ve tecrübe ile ilişkileri araştırılmıştır. Araştırma, Bursa il merkezinde yer alan otomotiv ana sanayilerinden Tofaş, Karsan ve Renault ile yan sanayilerden Martur, Fompak, Beyçelik ve Coşkunöz fabrikalarında çalışan toplam 452 ofis ve saha çalışanının katılımıyla 16 Kasım 2017- 24 Ocak 2018 tarihleri arasında elde edilen verilerin analizine dayandırılmıştır. Veri toplama yöntemi toplam 42 sorudan oluşan (`Karar Verme Stilleri Ölçeği`, `Stresle Başa Çıkabilme Stratejileri Ölçeği` ve demografik sorular) anketler aracılığıyla yapılmıştır. Toplanan veriler `SPSS 20` ve `MINITAB 16` programları yordamıyla analiz edilmiştir. Araştırma modelinin geliştirilmesi aşamasında stresle başa çıkma becerileri, karar verme davranışları ve iki kavram arasındaki ilişkiler ile ilgili alan yazın araştırması yapılmış ve daha önceki çalışmalarda hangi modellerin kullanıldığı incelenmiştir. Ayrıca söz konusu modellerin hangi yöntemlerle veriler topladığı, ölçümler yaptığı ve bu sonuçları ne şekilde değerlendirdikleri derinlemesine araştırılmıştır. Çalışmanın hipotezleri belirlenirken daha önceki çalışmalardaki hipotezler incelenmiş ve mevcut çalışmada sunulan hipotezlerin gerekçeleri oluşturulmuştur.Çalışmanın sonuçlarına göre, stresle başa çıkabilme becerilerinde kadın ve erkek bireyler arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir ve kadın çalışanların erkek çalışanlara oranla daha fazla stresle başa çıkma becerisine sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Öte yandan bekâr çalışanlar ile evli çalışanlar arasında karar verme davranışları arasında anlamlı bir sonuca ulaşılmamıştır. Çalışmanın bir başka sonucuna göre çalışanların yaş grupları ile stresle başa çıkabilme becerileri arasında anlamlı bir farklılaşma saptanmıştır. Son olarak, stresle başa çıkabilme becerileri ile karar verme davranışları arasında pozitif bir ilişki tespit edilmiş olup; stresle başa çıkabilen çalışanların daha tutarlı ve güçlü karar verme davranışları sergiledikleri gözlemlenmiştir. Stresle başa çıkabilme becerilerinin karar verme davranışlarına etkisinin incelendiği bu çalışmada, iki kavram arasındaki bağlantı derinlemesine incelenerek hem sektördeki yönetim kademelerine hem de alt düzey çalışan kademelerine kendilerini ve davranışlarını tanıma, davranışlarına etki eden faktörlerden birisi olan `stres ve başa çıkabilme stillerini` tanıtma ve farkındalık oluşturarak sonraki çalışmalara ışık tutma hedeflenmiştir.

The automotive sector employs many managerial, organizational or operational duties, such as ensuring uninterrupted continuity of complex production activities, maintaining commercial and institutional activities in production-oriented company organizations, and maintaining and improving the place where they are held. According to the duty fields, employees are sometimes expected to fulfill their desired activities without making any decisions, and sometimes they are expected to take their decision making initiative in a simple flow. There are many factors that affect the decision-making behavior of employees during intensive work breaks. One of these elements is a stress. In particular, employees with key objectives such as sequential and timely production need to implement their activities under a specific stress factor that may vary according to job descriptions and areas. The levels of employees' ability to cope with stress can be analyzed by evaluating the strategies they have developed against their stress source.The problem addressed in this study is to examine how the stress-coping skills of the automotive sector employees, especially those under stress factors such as production pressure and time constraints, influence their decision-making behavior during their work. In this study, in which the effects of the variables of ability to cope with stress on decision-making behavior were examined, the relationship between the ability to cope with decision-making behaviors with age, gender, educational status, marital status and experience was investigated by linking with demographic variablesThe research was based on the analysis of data obtained between November 16th, 2017 and January 24th, 2018 with 452 offices and field workers working in the automotive main industries of Tofaş, Karsan and Renault, which are located in the center of Bursa, and the subsidiaries of Martur, Fompak, Beyçelik and Coşkunöz factories. The data collection method was conducted through a total of 42 questionnaires (`Decision Making Style Scale`, `Stress Management Strategies Scale` and demographic questions). The collected data were analyzed with the procedure of `SPSS 20` and `MINITAB 16` programs. In the course of the development of the research model, a literature survey was conducted on the ability to cope with stress, decision making behaviors, and relationships between the two concepts, and it was examined which models were used in previous studies. In addition, it has been investigated in depth how the models collect data, make measurements and evaluate these results. While the hypotheses of the study were determined, the hypotheses of the previous studies were examined and the reasons for the hypotheses presented in the present study were established.According to the results of the study, a significant difference was found between female and male individuals in their ability to cope with stress and it was concluded that female employees had more ability to cope with stress than male employees. On the other hand, no meaningful conclusion was reached between decision making behaviors between single and married employees. According to another result of the study, a significant difference was found between the age groups of the employees and the ability to cope with stress. Finally, there is a positive relationship between the ability to cope with stress and decision-making behaviors; it has been observed that employees who can cope with stress exhibit more consistent and strong decision-making behaviors.In this study, which examines the effects of stress coping skills on decision making behaviors, the connection between the two concepts is examined in depth and both the management and the subordinate levels of the sector are introduced to recognize themselves and their behaviors and to introduce `stress and coping styles` aiming to light up next studies.