Ergenlerde benlik saygısının algılanan anne-baba tutumları ve olumsuz otomatik düşüncelerle yordanması: Samsun İli örneği

Abstract

Bu araştırmanın amacı algılanan anne-baba tutumları ve olumsuz otomatik düşüncelerin ergenlerde benlik saygısını yordama düzeyini incelemektir. Çalışmaya Samsun ili ve ilçelerinde ortaöğretim kurumlarına devam eden 654 (kız = 437; erkek = 208) lise öğrencisi katılmıştır. Yaş ortalamaları 15.9 olan katılımcıların yaşları 14 ile 18 arasında değişmektedir. Bu çalışma kapsamında, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği, Algılanan Anne-Baba Tutumu Ölçeği ve Olumsuz Otomatik Düşünceler Ölçeği çalışmanın veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesi SPSS 21.0 paket programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ön analizleri, bağımlı ve bağımsız değişkenlerin cinsiyet farklılığını anlamaya yönelik olarak yürütülen tek yönlü ve çok yönlü varyans analizi (ANOVA ve MANOVA) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın temel amacı olan algılanan anne-baba tutumları ve olumsuz otomatik düşüncelerin ergenlerde benlik saygısına etkisinin anlaşılması için Çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Gerçekleştirilen analiz bulguları, algılanan anne-baba tutumları ve olumsuz otomatik düşüncelerin ergenlerde benlik saygısına etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Buna göre, algılanan anne-baba tutumlarının psikolojik özerklik ve denetleme boyutları ve olumsuz otomatik düşüncelerin kişinin kendine yönelik negatif duygu ve düşünceleri ve kişisel uyumsuzluk ve değişme i̇stekleri boyutları benlik saygısını anlamlı derecede yordamaktadır. Psikolojik özerklik ve denetleme boyutları ergenlerde benlik saygısını olumlu yönde etkilerken, kişinin kendine yönelik negatif duygu ve düşünceleri ve kişisel uyumsuzluk ve değişme i̇steklerinin ergenlerin benlik saygısını olumsuz olarak etkilediği ortaya konulmuştur. Ergenlerde benlik saygısını en yüksek düzeyde yordayan sırayla kişinin kendine yönelik negatif duygu ve düşünceleri, psikolojik özerklik, kişisel uyumsuzluk ve değişme i̇stekleri ve denetlemedir.

The purpose of the present study was to examine the effects of parental attitude and automatic thoughts on adolescents self esteem. The volunteer participants were 654 (female = 437; male = 208) students enrolled in Samsun secondary schools. Mean age of the participants was 15.9, aged between 14 and 18. In the frame of the present study, Rosenberg Self-Esteem Scale, Perceived Parental Attitude Scale and Automatic thinking Scale were used as data collection instruments. SPSS 21.0 packet program was utilized to analyze data. For the preliminary analysis one way analysis of variance and two ways analysis of variance were used to understand the gender differenced on study variables. Multiple Regression Analysis was performed to evaluate the main purpose of the study which was effect of parental attitude and negative automatic thoughts on adolescents' self-esteem level. Results of the analyses revealed that there was significant effect of parental attitude and negative automatic thought on adolescents' self-esteem. In this respect, psychological autonomy and control dimensions of parental attitude predicted self esteem. While psychological autonmy and control positively predicted adolescents' self-esteem, automatic thoughts was negatively predicted. Specifically, the order of prediction of the independent variables was psychological autonomy, control and automatic thoughts was seen.