Nonalkolik yağlı karaciğer hastalarında tıbbi beslenme tedavisinin önemi ve etkilerinin saptanması

Abstract

Nonalkolik karaciğer yağlanması (NAYKH), artık dünyada en yaygın karaciğer hastalığı olarak kabul edilmektedir. Ayrıca nonalkolik yağlı karaciğer hastalığı abdominal obezite, insülin direnci, diabetes mellitus, hipertansiyon ve dislipidemi ile ilişkili klinik ve patolojik bir durumdur.Bu araştırmanın amacı; NAYKH'de tıbbi beslenme tedavisi ve eğitiminin bireylerin beslenme alışkanlıklarına, antropometrik ve biyokimyasal ölçümlerine olan olumlu etkilerini saptamak ve bu sayede beslenme eğitiminin öneminin ortaya konmasıdır. Vaka-kontrol çalışması olan araştırmanın örneklemini; 20-75 yaş arasında, 25-40 kg/m2 arasında VKİ değerine sahip, doktor tarafından biyokimyasal ölçüm ve ultrasonografi sonucuna göre NAYKH tanısı konulan ve alkol almayan 50 hasta oluşturmuş, hastalar rastgele şekilde müdahale ve kontrol grubu olmak üzere 25'er kişilik iki gruba ayrılmıştır. Kontrol grubundaki hastalara herhangi bir müdahalede bulunulmazken, müdahale grubundaki hastalara tıbbi beslenme eğitimi beraberinde standart diyet tedavi protokolü uygulanmıştır. Çalışmanın verileri, araştırma başlangıcında ve sonunda hastaların antropometrik ve biyokimyasal ölçümleri kaydedilmiştir ve bireylere anket uygularak toplanmıştır, veriler SPSS 24.0 paket programı vasıtasıyla analiz edilmiştir. Araştırmada 'Besin Tüketim Kaydı Formu' kullanılarak hastalardan iki haftaiçi ve bir haftasonu olmak üzere ortalama 12 gün olacak şekilde 3 aylık besin tüketim kaydı alınmıştır. Çalışmada hastaların enerji ve besin ögesi tüketimi BeBİS (Beslenme Bilgi Sistemleri) 7.1 programı kullanılarak hesaplanmıştır. Antropometrik ölçümlerde kontrol grubunda ağırlık, VKİ, bel çevresi, kalça çevresi, vücut yağ oranı ve vücut yağ kütlesi ölçümlerinde farklılık saptanmamış (p>0,05), bel/kalça oranında ise artış görülmüştür (p>0,05). Müdahale grubundaki hastaların antropometrik ölçümlerinin tamamında farklılık saptanmış (p<0,05), ölçüm değerlerinin hepsinde azalma olduğu belirlenmiştir. Müdahale grubu NAYKH hastalarında vücut ağırlığı ortalaması 14,04 kg azalmış, diğer bir ifade ile yüzde 13,3 oranında kilo kaybı saptanmıştır.Biyokiyasal ölçümler kapsamında karaciğer enzimleri ALT ve AST değerlerinde kontrol grubu hastalarında herhangi bir farklılık saptanmazken (p>0.05), müdahale grubu hastalarında söz konusu enzimlerin anlamlı biçimde azaldığı belirlenmiştir (p>0.05).Enerji ve besin tüketim değerlerine bakıldığında; kontrol grubu hastalarının günlük enerji tüketiminin (2033,30±198,86 kkal) müdahale grubu hastalarına (1705,20±140,30 kkal) göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Günlük enerjide karbonhidrat, protein ve yağın miktarları ile oranları kontrol grubunda 239,36±20,36 g (yüzde 46.1), 71,30±25,43 g (yüzde 18.6) ve 80,20±18,22 g (yüzde 35.3) iken, müdahale grubunda 223,97±18,35 g (yüzde 53.2), 57,52±4,70 g (yüzde 18.5) ve 52,11±4,27 g (yüzde 28.1) olarak belirlenmiştir. Kontrol grubu hastalarının karbonhidrat tüketiminin yetersiz, yağ ve protein tüketiminin fazla olduğu, buna karşın müdahale grubu hastalarının karbonhidrat ve yağ tüketiminin normal, protein tüketiminin bir miktar fazla olduğu saptanmıştır. Ayrıca müdahale grubu hastalarının lif, Vit.A, Vit.B6, Vit.C, karoten, folik asit, demir, çinko, kalsiyum, magnezyum tüketim miktarlarının kontrol grubundaki hastalardan daha yüksek, sodyum, potasyum ve fosfor tüketim miktarının ise daha düşük olduğu belirlenmiştir.Sonuç olarak NAYKH tedavisi kapsamında yeterli ve dengeli bir beslenme için doğru planlanmış bir beslenme tedavisi ile beslenme eğitiminin, hastaların antropometrik ölçümleri ve biyokimyasal parametreleri ile genel ve beslenme alışkanlıklarında sağlayacağı katkı bakımından oldukça önem arz ettiği görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Non Alkolik Karaciğer Yağlanması, Beslenme Durumu, Beslenme Alışkanlığı, Tıbbi Beslenme.

Nonalcoholic fatty liver disease (NAFLD) is now recognized as one of the most common liver diseases in the world. Also, nonalcoholic fatty liver disease is a clinical and pathological condition associated with abdominal obesity, insulin resistance, diabetes mellitus (DM), hypertension and dyslipidemia.The aim of the study is to investigate the possitive effects of medical nutrition therapy and education on nutrition habits, anthropometric and biochemical measurements of individuals in NAFLD. Case-control study of the sample of the research is composed of 50 patients aged between 20 and 75 years, with a BMI of 25-40 kg/m2, diagnosed with NAFLD and who were not drinking alcohol. Patients were randomly divided into two groups of 25 persons as control and intervention groups. Patients in the control group did not receive any intervention, while the patients in the intervention group received a standard diet treatment protocol with medical nutrition education. The study data were collected by recording the anthropometric and biochemical measurements of the patients at the beginning and at the end of the research and by applying a questionnaire to parents and analyzed by means of SPSS 24.0 package program. In this research, the `Food Consumption Record Form` was filled by the patients of their food consumption during 3 months, with an average of 12 days, in two days in a week and one day in weekend.In the study, energy and nutrient consumption of the patients were calculated using BeBIS (Nutrition Information Systems) 7.1 program.In the anthropometric measurements, there was no difference in the weight, BMI, waist circumference, hip circumference, body fat ratio and body fat mass measurements in the control group (p> 0.05), but there was an increase in the waist / hip ratio (p> 0.05). In the intervention group, the mean weight of body weight decreased by 14,04 kg, in other words, weight loss was determined as 13,3.There were no differences in liver enzymes ALT and AST values in the control group patients (p> 0.05), but these enzymes were significantly decreased in intervention group patients (p> 0.05).When energy and food consumption values are examined, It was determined that the daily energy consumption of the control group patients (2033,30 ± 198,86 kcal) was higher than the intervention group patients (1705,20 ± 140,30 kcal). While the amount of carbohydrate, protein and fat in daily energy was 239.36 ± 20.36 g (46.1 percent), 71.30 ± 25.43 g (18.6 percent) and 80.20 ± 18.22 g (35.3 percent) in the control group, in the intervention group, 223.97 ± 18.35 g (53.2 percent), 57.52 ± 4.70 g (18.5 percent), and 52.11 ± 4.27 g (28.1 percent) values were determined. The carbohydrate consumption of the control group patients was insufficient, the fat and protein consumption was higher, whereas the carbohydrate and fat consumption of the intervention group patients were normal and the protein consumption was slightly higher. In addition, the consumption of vitamins, fiber, Vit.A, Vit.B6, Vit.C, carotene, folic acid. iron, zinc, calcium, magnesium were determined to be lower.As a result, it has been observed that a nutritional therapy and nutritional education, which is correctly planned for an adequate and balanced nutrition within the scope of NAFLD treatment, is very important in terms of anthropometric measurements, biochemical parameters and nutritional habits of patients.Keywords: Nonalcoholic Fatty Liver, Nutrition Status, Nutrition Habits, Medical Nutrition.