Akademik liderlerin liderlik yaklaşımlarının dört çerçeve modeline göre incelenmesi: Durum analizi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, yükseköğretim kurumlarındaki akademik liderlerin yönetim ve liderlik yaklaşımlarını Bolman ve Deal'ın (2011) dört çerçeve modeli üzerinden ortaya koymak, liderler tarafından kullanılan bu yaklaşımları (yapısal, insan kaynakları, politik ve sembolik) uzmanlık alanı, yönetimdeki kıdem süresi, titr, cinsiyet ve yaş gibi değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı ve liderlerin hangi koşullarda hangi çerçeveyi daha sık ve daha az kullandıklarını belirlemektir. Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseni kullanılarak gerçekleştirilmiş bir durum araştırmasıdır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış mülakat soruları ve örnek olay incelemesi kullanılarak yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Çalışmanın katılımcılarını, İstanbul'da bir vakıf üniversitesinde görev yapan toplam 18 üst düzey akademik yönetici (6 dekan, 9 dekan yardımcısı ve 3 enstitü müdürü) oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri ise, Bolman ve Deal'ın (2011) dört çerçeve modelinin temel alındığı betimsel ve içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, akademik liderlerin en sık insan kaynakları ve politik, en az sembolik çerçeveyi kullandıklarını, liderlerin tek bir çerçeveyi kullanmadığını, en az iki çerçeveyi birden kullandığını, üç ya da dört çerçeveyi bir arada kullanan sayısının ise çok az olduğunu göstermiştir. Ayrıca, pozitif bilimlerde görev alan liderlerin sıklıkla insan kaynakları ve yapısal çerçeveyi, sosyal bilimlerde görev alan liderlerin ise sıklıkla insan kaynakları çerçevesini kullanma eğilimde oldukları tespit edilmiştir. Kurumdaki yönetsel görevi 5-6 yıldan fazla olan liderlerin yönetim sorunlarını daha çok politik ve insan kaynakları çerçevelerinden, 5-6 yıldan az olanların ise daha çok yapısal çerçeveden bakarak çözmeye çalıştıkları gözlenmiştir. Bulgular, liderlerin titri göz önüne alınarak incelendiğinde, dekan ve enstitü müdürlerinin daha çok insan kaynakları ve politik çerçeveleri, dekan yardımcılarının ise yapısal ve insan kaynakları çerçevelerini kullanmayı tercih ettikleri ortaya çıkmıştır. Bulgular, liderlerin cinsiyete göre incelendiğinde, kadın ve erkek liderlerin eşit düzeyde insan kaynakları çerçevesini, yapısal ve sembolik çerçeveleri ise en az kadın liderlerin kullandığını ortaya koymuştur. Ayrıca, genç liderlerin yapısal çerçeveyi, orta yaş ve üzeri liderlerin ise insan kaynakları ve politik çerçeveyi daha sık kullandıkları ortaya çıkmıştır. Ancak bu bulguları değerlendirilirken katılımcıların demografik dağılımlarındaki oran farklılıkları da dikkate alınmalıdır.

The purpose of this study is to uncover leadership approaches used by academicians in institutions of higher education, with respect to Bolman & Deal's (2011) four frame model, and to ascertain which of these four frames (structural, human resource, political, and symbolic) the aforementioned academicians use with regard to factor such as their areas of expertise, duration in office, gender and age. A case-study approach was chosen as research methodology, as part of a larger framework of qualitative inquiry. Descriptive data were obtained through semi-structured interviews, and face-to-face discussions regarding specific case-studies with academicians affiliated with a private university in Istanbul. The data is obtained from a total of 18 senior academic administrators (6 deans, 9 vice deans, and 3 heads of institutes). During the data analysis phase, the interview results were interpreted using Bolman & Deal's (2011) structural, human resource, political, and symbolic frame model. As per results obtained from the study, academic administrators most often employ the political frame, whereas the symbollic frame is least-used. Furthermore, it was found that administrators typically employ at most two of the frames concomitantly, and very seldom three or four. The number of participants using three or four frames was very low. Another noteworthy finding was that in the natural sciences administrators most often employed the structural frame, whereas in the social sciences they most often employed the political and human resources frame. It was also observed that those with more than 5-6 years on the job were more inclined to use human resources frames to resolve administrative problems, whereas those with less than 5-6 years experience typically used the structural frame. Based on the positions that the administrators held, it was observed that deans and heads of institutes preferred the human resources and political frames, whereas vice deans preferred the structural frame. Women and man were more inclined to use human resources frame. The women of participants using structural and symbolic frames was very low than men. Moreover, younger administrators were more likely to employ the structural frame, while leaders above middle age were more inclined to use human resources and political frames. An important caveat, however, is that the demographic makeup of the participants must be taken into account in interpreting these results.