Selanik vilayetinde ortaöğretim (İdâdîler) kurumlarının teşkili ve gelişimi

Abstract

Osmanlı Devleti XVIII. yüzyıl sonu itibariyle çeşitli alanlarda Batı yönlü reformlara girişmiştir. Reformların bir yönünü de eğitim alanındaki modernleşme oluşturmuştur. Osmanlı eğitim modernizasyonu Tanzimat Devri'nden önce başlamış ve Türkiye'nin Cumhuriyet dönemi sonrası eğitim sisteminin temellerini oluşturmaktadır.Modernleşme süreci öncelikli olarak Askeri okullarda yürürlüğe sokulmuştur. Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun ve Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun ile bu süreç başlamış, Sultan II. Mahmud döneminde ise askeri okullar dışında da modern eğitim kurumları teşkiliyle devam etmiştir. Nitekim Osmanlı sivil eğitim kurumlarının tesisi 1869 yılında yayımlanan Maârif-i Umûmiye Nizamnâmesi ile yeni bir hiyerarşik düzenlemeye girmiştir. Ancak, maddi imkânsızlıklar ve öğretmen eksikliği bu süreci yavaşlatmış ve planlanan hiyerarşik düzenlemenin tam olarak uygulanmasının önüne engel teşkil etmiştir.Bu çalışma giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Çalışmanın giriş kısmında araştırma ile ilgili genel bilgiler ile Osmanlı Devleti'nde Tanzimat Devri'nden önce eğitim kurumlarında atılan modernleşme temelleri ile Tanzimat süreci ve sonrasında ortaya çıkan eğitim sistemi ve idâdîlerin kuruluşu ve ülke genelinde gelişiminden kısaca bahsedilmiştir.Çalışmanın birinci bölümünde idâdîlerin Osmanlı Devleti'nin en önemli ve batıya açılan şehirlerinden biri olan Selanik vilayetinde kuruluşu ve Selanik'teki orta öğretim kurumları; idari yapısı, öğretim kadrosu, öğretim süreleri ve programları, ders içerikleri incelenmiştir. İkinci bölümde ise, Drama ve Siroz idâdîleri incelenmiş, sonuç bölümünde ise idâdîlerle ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır.

The Ottoman Empire embarked on western-oriented reforms at the end of 18. century in various fields. Modernization in education was also a part of these reforms. Modernization of the Ottoman educational system started before the Tanzimat Reform era and it has also constituted the backbone of the educational system of the Republican period.Modernization process first started in military schools. This process began with Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun and Mühendishâne-i Berrî-i Hümayun and continued with the establishment of modern educational institutions other than military schools during the reign of Mahmud II. Thus, with the Statute on General Education in 1869, a new hierarchical order was brought for the establishment of unmilitary educational institutions in the Ottoman Empire. However, financial difficulties and a teacher shortage slowed down this process and lead to deficiencies in the application of this hierarchical regulation. This study consists of an introduction section, two main sections and a conclusion section. In the introduction section, some general information about the study is given in addition to some brief information about the foundations of modernization in the educational institutions in the Ottoman Empire before the Tanzimat reform era, the education system emerging during and after the Tanzimat reform era and the establishment and the development of high schools across the country.In the first section of the study, the establishment of high schools in Selanik province, which is one of the most important and western-oriented cities in the Ottoman Empire and the high-schools in Selanik and their administrative structures, teaching staffs, instruction periods and programs and course contents are investigated. In the second section, Drama and Siroz high schools are investigated and a general evaluation of the high schools is done in the conclusion section.