Gümüşhane Torul yöresi saf sarıçam meşcerelerinde kalın kök kütlesi değişiminin ve bazı toprak özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Gümüşhane ili Torul yöresi saf sarıçam meşcerelerinde kalın kök (kök çapı > 5 mm) kütlesi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada çeşitli meşcere ve mevki özellikleri yanında bazı toprak özellikleri de ölçülmüştür. Bu amaçla Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü, Torul Orman İşletme Müdürlüğü, Zigana Şefliği sınırları içerisinde 2. (20-40 yıl) yaş sınıfından 8, 3. (40-60 yıl) yaş sınıfından 11, 4. (60-80 yıl) yaş sınıfından 10 ve 5. (80-100 yıl) yaş sınıfından 6 olmak üzere rasgele yöntemle toplam 35 adet deneme alanı seçilmiştir. Seçilen bu deneme alanlarında kalın kök kütlesi, çeşitli meşcere özellikleri ve bazı toprak özelliklerinin değişimi incelenmiştir.Kalın kök kütlesinin belirlenmesi amacıyla 60x180 cm boyutlarında kök çukurlarından dört derinlik kademesinden (0-15 cm, 15-30 cm, 30-60 cm ve 60-90 cm) kalın kök (kök çapı > 5 mm) örnekleri alınmıştır. Toprak özellikleri için dört derinlik kademesinden (0-20 cm, 20-40 cm, 40-60 cm ve 60-80 cm) örneklemeler yapılmıştır. Alınan toprak örneklerinde toprak tekstürü, toprak organik maddesi ve toprak tepkimesi analizleri yapılmıştır. Meşcere özelliklerinin belirlenmesi için deneme alanlarındaki tüm ağaçların göğüs yüksekliği çapı, göğüs yüksekliği yaşı ve meşceredeki en boylu 3 ağaç boyu değerleri ölçülmüştür. Ayrıca her bir örnek alana ilişkin yükselti, eğim, bakı ve deneme alanı koordinatları belirlenmiştir.Yapılan analizler sonucunda elde edilen veriler değerlendirildiğinde derinlik arttıkça kalın kök kütlesinin azaldığı, yaş artıkça kalın kök kütlesinin arttığı tespit edilmiştir. Bonitet sınıfında çoktan aza doğru kalın kök kütlesi 2, 3 ve 1 şeklinde sıralanmıştır. Kalın kök kütlesi miktarı en yüksek >20 mm çap sınıfında, sonra 5-10 mm çap sınıfında ve en az 10-20 mm çap sınıfında bulunmuştur. Deneme alanlarındaki ortalama kum miktarı üst topraklarda en fazla, ortalama kil miktarı ise üst topraklarda az bulunmuştur. Toprak organik maddesi derinlik arttıkça azalırken, toprak asitliği derinlik arttıkça düzensiz bir değişim göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Kalın kök kütlesi, yaş sınıfı, bonitet sınıfı, Sarıçam, Gümüşhane

In this study, coarse root biomass (>5 mm) of pure Pinus sylvestris stands were investigated in Zigana mountains, Gümüşhane, Turkey. A total of 35 sampling plots of which 8 belongs to site index II, 11 belongs to site index III, 10 belongs to site index IV and 6 belongs to site index V, were taken to determine coarse root biomass in the study area.To determine coarse root biomass 60x180 cm sized soil pits were digged. Soil pits diveded into depth classes as 0-15 cm, 15-30 cm, 30-60 cm and 60-90 cm. Soil samples were taken from depth classes of 0-20 cm, 20-40 cm, 40-60 cm, 60-80 cm. Root samples were oven-dried at 70 ºC for 48 hours and weighed. Soil samples air dried, ground and sieved to pass 2 mm mesh. Soil samples were analyzed for pH, organic matter, and texture.Our results indicate that coarse root biomass decreased with soil depth and increased with stand age. The greatest coarse root biomass were found in site index II and fallowed by III and I. In terms of root diameter size classes, the greatest amount of roots were in >20 mm size class and followed by 10-20 mm and 5-10 mm. Soil organic matter decreased with soil depth. Clay and sand content of soils were changed with soil depth.Key Words: Coarse root biomass, stand age, site index, Pinus sylvestris, Gümüşhane