Nehir tipi hidroelektrik santrallerinin Artvin`deki orman ekosistemlerinde neden olduğu arazi kullanım değişiminin ve arazi tahribatının belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, sayıları Ülkemizde son yıllarda oldukça artan nehir tipi hidroelektrik santrallerin (HES) -özellikle inşaat aşamasında- orman ekosistemine ve bu ekosistemin bağlı bulunduğu doğal kaynaklara olan olumsuz etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bunun yanında, HES tesislerinin hem inşaat aşamasında hem de işletme aşamasında etkisi altında kalan arazilerde meydana gelen kullanım değişiminin CBS teknikleri ile tespiti de bir diğer hedef olarak seçilmiştir. Çalışmada Artvin'in Murgul İlçesi sınırlarında tamamı ormanlık alan içerisinde bulunan Kabaca HES tesisi örnek alan olarak seçilmiştir. Tesis için yapılan iki regülatör, santral binası ve trafo merkezi gibi yapılar ile özellikle de ulaşım ve yaklaşım yollarının yapımı sırasında ortaya çıkan yüksek hacimlerdeki kazı malzemesinin çevreye verdiği ciddi zararların büyüklüklerinin alansal hesaplamaları yapılmıştır.Yapılan hesaplamalar, tamamı ormanlık arazi içerisinde bulunan bu tesisin -hem orman arazisinin kullanımında yaptığı değişim hem de ormanda yarattığı tahrip birlikte değerlendirildiğinde- yaklaşık 10.989 ha'lık bir ormanlık alanı yok ettiği belirlenmiştir. Buna ilave olarak, bir tesis için ortaya çıkan bu miktar Artvin'de planlanan toplam 116 HES tesisine oranlandığında ilin ormanlık alanlarında meydana gelebilecek arazi kullanım değişimi ve tahribat miktarının yaklaşık 1.274,72 ha olacağı tahmin edilmiştir.Artvin'de planlanan ve bir kısmı inşaat aşamasında olan HES projelerinin, yapıldığı havzadaki doğal kaynaklara olan olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi için öncelikle ?Entegre (bütünleşik) Havza Planlaması? yapılmalıdır. Ayrıca, genel olarak, mevcut öngörülen HES projesi sayısının düşürülmesi, bir dere ekosistemi üzerine birden fazla HES projesine izin verilmemesi, ekosistem tahribatını en aza indirecek inşaat tekniklerinin özendirilmesi ve yapılan yanlış uygulamalara karşı ağır yaptırımlar uygulanması gibi önlemler de alınmalıdır. Bölgedeki orman ekosistemlerinin devamlılığı ve işlevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getirebilmeleri açısından bu önlemlerin alınması oldukça önemlidir.

In this study, the main objective was to determine the negative effects of small (run-of-river type) hydroelectric power plants (HEPP) with continuously increasing numbers in the Country on forest ecosystems and the associated natural resources especially during the construction period. Also, using GIS to ascertain the areal-based land use change for areas affected both at the construction and operational stages of these projects was chosen as another objective of this thesis. Kabaca HEPP, constructed in a forest area in the town of Murgul in Artvin was chosen as a case example for this study. Areal estimations were made for the environmental damage caused by the high volume of excavations that came out because of constructing several structures (including two large regulators, a power station and a transformer station) and building roads for the Kabaca HEPP.Estimations showed that the amount forest area lost by this HEPP ?when the amount of forest land use change and/or forest fragmentation was considered together- was approximately 10,989 ha. In addition, when the forest loss amount for a single HEPP project is proportioned to the total 116 HEPP projects, predicted forest area loss may reach to about 1.274,72 ha.In order to minimize the negative outcomes of both the planned and in-construction HEPP projects on the natural resources of Artvin, plans using the Integrated Watershed Management should be applied. Moreover, in general, the current number of HEPP projects should be cut, permissions given for multiple HEPP projects in small catchments should be denied, construction techniques having minimum damage to the ecosystem should be encouraged, and severe criminal sanctions must be imposed when improper techniques are used. Taking these precautions is very important in respect to sustainability of the forest ecosystems and providing their functions properly in the region.