Yarı kurak alanlarda gerçekleştirilen ağaçlandırma çalışmalarının bazı toprak özellikleri üzerine etkilerinin irdelenmesi: Polatlı (Sarıoba) örneği

Abstract

Ülkemiz arazilerinin aşırı ve yanlış kullanımları sonucunda özellikle bitki örtüsü ve toprak kaynakları tahrip edilmiş, verimsizleşmiş ve hatta çoraklaşmış birçok alan oluşmuştur. Bunun yanında, iklimsel, topoğrafik ve sosyo-ekonomik zorlukların ve kısıtlamaların bulunduğu bölgelerde oluşan bu arazi tahribatı daha da ciddi boyutlara ulaşmaktadır. Örneğin İç Anadolu Bölgesi, aşırı ve yanlış kullanımların yoğun olarak yaşandığı bir bölgedir ancak sahip olduğu yarı-kurak iklim bu bölgedeki tahrip derecesini daha da arttırmıştır. Bu tip alanlarda bitki örtüsünün tekrar oluşturulması ve bozulan toprak özelliklerinin iyileştirilmesi amacı ile uzun yıllardır ağaçlandırma projeleri ve çalışmaları yürütülmektedir. Ancak bu ağaçlandırma çalışmalarının özellikle toprak karakteristikleri üzerinde olumlu etkisinin olup olmadığı konusunda bilimsel araştırmalar oldukça eksiktir. Bu çalışmada, Ankara İli Polatlı ilçesi Sarıoba Köyü'nde önceleri mera olarak kullanılan ancak aşırı ve ağır otlatma sonucu üzerinde oluşan toprak erozyonu ile bozulan arazide yapılan ağaçlandırma çalışmalarının toprak özellikleri üzerine etkisi araştırılmıştır. Bu amaçla, 1997 yılında üzerinde ağaçlandırma yapılan ve aynı bölgede üzerinde ağaçlandırma yapılmayan iki alandan 0-30/30-60/60-90 cm derinliklerden 3'er adet olmak üzere, tesadüfî örnekleme yöntemine göre alınan 60 adet toprak örneği tekstür, organik madde, pH, kireç, azot, fosfor, EC, tarla kapasitesi, solma noktası ve faydalanılabilir su açısından analiz edilmiştir. Analiz sonuçları ağaçlandırma yapılan alandaki toprakların genel anlamda daha iyi özellikler içerdiğini ortaya koymuştur. Ağaçlandırılan alandaki topraklarda organik madde, fosfor, kil, azot, tarla kapasitesi, toz, solma noktası, faydalanılabilir su miktarı daha yüksekken ağaçlandırılmayan alandaki topraklarda ise pH, kum, kireç değerleri daha yüksek bulunmuştur.

Overuse and misuse of the lands in Turkey have resulted in many areas having damaged vegetation cover and soil resources or unproductive and even barren lands. In addition, when some other difficulties or limitations such as climatic, topographic and socio-economic factors are present in these areas, the degree of the damage may reach more serious stages. For example, Central Anatolia Region is a region where heavy misuse and overuse of lands have been happening but with the addition of region?s semi-arid climatic conditions, the degree of damage has been increased. Reforestation projects and efforts have been applied in these damaged areas for long time to reestablish vegetation cover and improve degraded soil properties. However, there is a lack of scientific research whether or not these reforestation efforts have any positive effects especially on soil characteristics. In this study, a land previously used for pasturing and damaged by soil erosion due to over- and heavy-grazing in the Sarıoba Village in Polatlı, Ankara was investigated in order to determine if reforestation efforts have any positive effects on soil properties. With this goal, 60 soil samples were taken with random sampling at 0-30/30-60/60-90 cm depths in two areas, one with forestation efforts were taken place in 1997 and the other without any treatment. Soil samples were analyzed for texture, organic matter, pH, lime, nitrogen, phosphorus, EC, field capacity, wilting point, bulk density and water value. Results indicated that in general the area with forestation efforts have better soil properties than the non-treated area. While high amount of organic matter, clay, nitrogen, field capacity, dust, wilting point, and utilizable water were recorded for the reforested area, the non-treated area had higher pH, sand, lime, and bulk density values.