Çoruh Vadisi ve Verçenik Dağı yaban hayatı geliştirme sahalarındaki barajların yaban keçisi üzerine etkileri

Abstract

Barajlar yaban hayatı habitatlarında özellikle bozulmalara, parçalanmalara ve kayıplara neden olabilmektedir. Çoruh Vadisi ve Verçenik Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarındaki barajların yaban hayatına ve özellikle Yaban Keçisi (Capra aegagrus)'ne etkilerinin tespit edilmesi ve çözüm önerilerinin ortaya konulması çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu çalışmada GPS'li tasmalar, fotokapanlar, yakalama kafesleri, arazi gözlemleri ve envanterlerden faydalanılmıştır. Araştırma süresince 15 Yaban Keçisi bireyi yakalanmış ve bunlardan 10 yetişkin bireye GPS'li tasma takılmış, 5 adet oğlak ise numara verilerek salınmıştır. GPS'li tasma ve arazi gözlemleri Çoruh Nehri kenarındaki eğimi yüksek alanların özellikle Yaban Keçisi için beslenme ve doğumda öncelikli olduğunu göstermiştir. Yaban Keçisi'nin yaşam alanı büyüklüğü erkeklerde yaklaşık 30 km2, dişilerde ve oğlaklarda ise ortalama 10 km2 olarak belirlenmiştir. Populasyon analizleri, Yaban Keçisi populasyonlarının artış eğiliminde olduğunu ve her iki sahanın da henüz taşıma kapasitesine ulaşmadığını göstermiştir. Çoruh Vadisi YHGS'nin optimum taşıma kapasitesinin Yaban Keçisi için ortalama 3000, Verçenik Dağı YHGS'nin ise 2000 dolaylarında olduğu tahmin edilmektedir. Populasyon yaşayabilirlik analizleri ise Yaban Keçisi populasyonlarının mevcut habitatları kullanım durumlarının devam ettiği sürece populasyon yaşayabilirlik oranının yüksek (%80-90) olacağını göstermiştir. Habitat uygunluk modelleri, Arkun Barajı ve yeni yollar ile Verçenik Dağı YHGS'de yaklaşık 730 ha büyüklüğündeki Yaban Keçisi için uygun nitelikteki habitatların sular altında kaldığını ve habitatlarda parçalanmalar olduğunu göstermiştir. Çoruh Vadisi YHGS'de ise inşaatı devam eden Yusufeli Barajı tamamlandığında yaklaşık 3670 ha büyüklüğünde Yaban Keçisi için öncelikli alanın sular altında kalacağı tahmin edilmektedir. Barajların çevreye olan etkilerinin en az düzeyde tutulabilmesi için projelere ve çevre etki değerlendirme raporlarına inşaat esnasında ve sonrasında mutlaka uyulmalıdır. Barajların tehditlerinin yanında yaban hayvanlarına yönelik sahada devam eden kaçak avcılık kesin olarak önlenmelidir.

Dams can cause the degradation, fragmentation and loss of wildlife habitats. The aim of the study is to determine the effects of dams to wildlife and especially Bezoar Ibex in Coruh Valley and Verçenik Mountains Wildlife Reserve Area. GPS collar, camera traps, field observations and inventory techniques was used to figure out the effects of dams with focal species, Bezoar Ibex (Capra aegagrus). During the capture process 15 Bezoar Ibex was captured and from these 10 adult individuals with GPS collar and 5 fawns released with marked number. It was showed that the cliffs of the Coruh Valley were critical habitat for Bezoar Ibex to feeding and mating. The home range size was estimated as 30 km2 for male and 10 km2 for female and yearlings of Bezoar Ibex. The optimum carrying capacity of Bezoar Ibex as 3000 individuals for Coruh Valley and 2000 individuals for Verçenik Mountains Wildlife Reserve Area. The population viability analyses were showed that Bezoar Ibex populations can be viable with high probability (%80-90) in case the habitat use as much as actual size. Arkun Dams caused to lost 730 ha priority habitats for Bezoar Ibex with Habitat Suitability Model in Verçenik Mountain Area. It was estimated that Yusufeli Dams can leads to 3670 ha habitats to impoundment. As decreasing the effects of dams to wildlife, the projects work and environment effects report must be firmly application. The poaching and illegal hunting activities must be prevented for focal species and game species in the region.