Türkiye`de yetişen tuzcul karakterli bazı bodur çalıların odun anatomisi özellikleri

Abstract

Türkiye'de tuzlu steplerde ve kumlu alanlarda yayılış gösteren çalı ve çoğunluğu bodur çalı formunda çok sayıda bitki varlığı bilinmektedir. Bu çalışmada, sözü geçen bitki grubu içinde kalan, Iğdır ve Konya'da doğal olarak yetişen halofit ve kserofit 6 çalı taksonunun odun anatomisi özellikleri incelenmiştir. Polygonaceae familyasından Atraphaxis spinosa L., Calligonum polygonoides L., Amaranthaceae familyasından Halimione portulacoides L., Noaea mucronata (Forssk.) Asch. & Schweinf. subsp. mucronata, Tamaricaceae familyasından Reaumuria alternifolia (Labill.) Britten ve Frankeniaceae familyasından Frankenia hirsuta L. taksonlarının odun anatomisi özellikleri belirlenmiştir. Atraphaxis spinosa, Calligonum polygonoides, Reaumuria alternifolia türlerinin odun anatomisi özellikleri ilk defa bu çalışma ile ortaya konulmuştur.Çalışmaya söz konusu olan taksonların odunlarına ait trahe teğetsel ve radyal çapı, 1 mm²'deki trahe sayısı, trahe hücre uzunluğu, lif uzunluğu ve genişliği, lif lümen genişliği ve çeper kalınlığı, 1 mm'de özışını sayısı, özışını yüksekliği ve genişliği gibi anatomik özelliklere ait kantitatif veriler ve yıllık halka durumu, trahe gruplaşması, helikal kalınlaşma, perforasyon tablası tipi, vasisentrik veya vasküler traheitlerin varlığı, boyuna paranşimin konumu, trahe çeper yada geçitlerinde örtü oluşumu (vesturing), kristaller, perforasyonlu özışını hücreleri gibi kalitatif özellikler tespit edilmiştir. Kurakçıl taksonların iletim sisteminde, trahelerde çift boyutluluk, trahe gruplaşması, trahe sayısının fazlalığı, kısa trahe hücreleri, helikal kalınlaşma ve traheidlerin varlığı gibi odun özelliklerinin, iletim etkinliğini artırmaktan çok, iletim güvenliğini sağladığı vurgulanmıştır.Anahtar Kelimeler: odun anatomisi, halofit, kserofit, Iğdır, Konya, Türkiye.

There are many plant species of shrubs and dwarf shrubs that spread in salt steppes and sandy areas in Turkey. In this study, the wood anatomical characteristics of six shrubs of halophyte and xerophyte naturally grown in Iğdır and Konya within this plant group were investigated. Atraphaxis spinosa L., Calligonum polygonoides L. (Polygonaceae); Halimione portulacoides L., Noaea mucronata (Forssk.) Asch. & Schweinf. subsp. mucronata (Amaranthaceae); Reaumuria alternifolia (Labill.) Britten (Tamaricaceae); Frankenia hirsuta L. (Frankeniaceae) were examined. Wood anatomical characteristics of Atraphaxis spinosa, Calligonum polygonoides, Reaumuria alternifolia were investigated in this study for the first time.In woods; tangential and radial vessel diameter, number of vessels per mm2, lenght of vessel elements, fibres (lengths, widths, thickness of cell walls, lumen diameter), number of rays per 1 mm, ray widht and height such as quantitative characters; features of growth rings, vessel grouping, helical sculpture, type of perforation plate, presence of vasicentric and vascular tracheids, axial parenchyma, vesturing, crystals and perforated ray cells such as qualitative ones were determined.It is emphasized that vessel dimorphism, vessel grouping, more numerous vessel, short vessel elements, presence of vascular tracheids and helikal thickening are provide increased safety rather than efficiency in conductive system in drought taxa.Keywords: wood anatomy, halophyt, xerophyt, Iğdır, Konya, Turkey.