Cardueae tribusu (Asteraceae)`nda yer alan bazı taksonların meyveleri üzerinde mikromorfolojik araştırmalar

Abstract

Cardueae tribusu ülkemizde son verilere göre 39 cins altında yaklaşık 500 taksonla temsil edilmektedir. Bu çalışmada Cardueae tribusunda yer alan 10 cinse ait 15 taksonun meyveleri (Sipsela) ve pappus yapıları stereomikroskop ve taramalı elektron mikroskobu (SEM) yardımı ile detaylı olarak araştırılmıştır.Çalışmada kullanılan bitki materyalleri 2011 ile 2017 yılları arasında taksonların vejetasyon dönemlerinde araziden toplandı. Toplanan örnekler uygun tekniklere göre kurutulup herbaryum materyali haline getirildi ve Artvin Çoruh Üniversitesi Herbaryumu (ARTH)'nda muhafaza edildi. Morfolojik incelemeler herbaryum materyalleri üzerinden yapıldı. Herbaryum materyallerinden veya araziden rastgele elde edilen yaklaşık 25 olgun meyve ve pappus örnekleri SEM analizlerinde kullanıldı.Sipselaların incelenen taksonlarda obovoid, oblong, oblanseolat ve obpiramidal şekilde olduğu ve en küçük meyvenin C. sostitialis subsp. solstitialis'te en büyük meyvenin ise Echinops orientalis'te olduğu görüldü. Callicephalus nitens ve Onopordum turcicum'un meyvesinde diğerlerinden farklı olarak karpopodium tespit edildi. Yüzey ornamentasyonlarına göre skalariform, sulkat, tuberkulat ve ruguloz tipte meyveler belirlendi. Pappus, dökülücü türlerinde dahil olduğu, tüm taksonlar için elde edildi ve SEM analizi ile detaylı özellikleri verildi. En uzun pappusun Picnomon acarna, en kısa pappus'un ise C. calcitrapa subsp. calcitrapa'da olduğu görüldü. Pappuslarının temel olarak skabroz, subplumoz ve plumoz şekilde olduğu, üzerinde ise dikensi yapılar/tüylerin bulunduğu tespit edildi. Bununla beraber pappus çapı ve dikensi yapı/tüy sıklığının taksonlar arasında belirgin olarak farklılık gösterdiği belirlendi.

The tribe Cardueae comprises more or less 500 taxa included 39 genera in our country, according to recent reports. In this study, fruit (cypsela) and pappus of 15 taxa, belonging to 10 genera in the tribe Cardueae were investigated, in detail by using stereo microscope and scanning electron microscope (SEM). Plant materials used in this research were collected from natural habitats during the vegetation periods of taxa between 2011 and 2017. The collected plants were dried and stores as herbarium specimens in Artvin Coruh University Herbarium (ARTH). Morphological studies were carried out from herbarium materials. Mature fruits and pappus obtained from herbarium samples or randomly collected in fields were used in SEM analyses.Cypsela shapes of the investigated taxa are obovoid, oblond, oblanceolat and obpyramidal, and while the smallest cypsela was found in C. sostitialis subsp. solstitialis, the biggest one was observed in Echinops orientalis among the investigated taxa. Carpopodium was detected in the fruits of Callicephalus nitens and Onopordum turcicum differently from other taxa. Based on cypselas surface ornamentation, scalariform, sulcate, tuberculate and rugulose fruits were detetmined. Pappus including caducous taxa, was obtained and their characteristics were given by using SEM analysis. It was observed that Picnomon acarna has the biggest pappus and C. calcitrapa subsp. calcitrapa has the smallest one. Pappus is determined as scabrous, subplumose and plumose, in addition, their bristles/hairs are present in above. On the other hand, it was detected that pappus diameter and frequency of bristles/hairs significantly differ among the investigated taxa.