Artvin`de yayılış gösteren Akdeniz kökenli bazı bitki türlerine ait yaprakların mikromorfolojik ve anatomik özellikleri

Abstract

Artvin ili Karadeniz iklimi, karasal iklim ve Akdeniz iklimi olmak üzere üç farklı iklim özelliklerini taşımaktadır. Bu çalışmada Artvin ilinde doğal yayılış gösteren Akdeniz kökenli dört çalı/odunsu bitki (Cotinus coggygria Scop., Rhus coriaria L., Arbutus andrachne L. ve Punica granatum L.) türünün yaprak mikromorfolojik ve anatomik özellikleri stereomikroskop, ışık mikroskobu ve taramalı elektron mikroskobu (SEM) yardımı ile detaylı olarak araştırılmıştır.Çalışmada kullanılan bitki materyalleri Ardanuç, Borçka, Yusufeli ve merkez ilçelerine yapılan arazi çalışmalarıyla 2018 yılında türlerin vejetasyon dönemlerinde toplandı. Teşhislerin ardından türler herbaryum materyali haline getirildi ve Artvin Çoruh Üniversitesi Herbaryumu (ARTH)'nda muhafaza edildi. Morfolojik ve mikromorfolojik incelemeler için herbaryum materyalleri, anatomik çalışmalarda ise araziden elde edilen olgun yapraklar kullanıldı.C. coggygria ve R. coriaria'nın yaprak mikromorfolojik özellikleri ve tüm türlerin detaylı anatomik betim ve ölçümleri ilk defa sunuldu. C. coggygria ve R. coriaria'nın kraspedodrom tipte, A. andrachne ve P. granatum'un ise sırasıyla kamptodrom-kladodrom ve kamptodrom-brokidodrom tipte venasyon gösterdiği belirlendi. R. coriaria'da diğer türlerden farklı olarak kapitat salgı tüyleri ve P. granatum'da bikollateral iletim demetleri tespit edildi. C. coggygria ve R. coriaria'nın iletim demetlerinin floem kısımlarında geniş salgı kanalları ve A. andrachne dışındaki türlerde parankima hücrelerinde druz kristalleri belirlendi. İncelenen tüm türler bifasiyal yapraklara sahip olmakla birlikte A. andrachne'de diğer türden farklı olarak palisat sıra sayısının üç olduğu görüldü. Stomalarının hipostomatik tipte olduğu ve mm2'deki stoma sayısı ile indeksleri açısından P. granatum en yüksek, A. andrachne ise en düşük değerlere sahip olduğu tespit edilmiştir.

Artvin province has three different climate types with oceanic, continental and Mediteranean. In this investigation, leaf micromorphologies and anatomies of four scrub/woody plant species of mediterranean origin (Cotinus coggygria Scop., Rhus coriaria L., Arbutus andrachne L. and Punica granatum L.) and naturally distributed in Artvin were examined by using stereomicroscope, light microscope ve scanning electron microscope (SEM), in detail. Plant samples using in this investigation were collected from Ardanuç, Borçka, Yusufeli and central districts in the year of 2018 during their vegetation periods. The collected samples were identified, dried and stored as herbarium specimens in Artvin Coruh University Herbarium (ARTH). While dried herbarium samples were used for morphological and micromorphological examinations, mature leaf samples obtained from natural fields for anatomical investigations.Micromorphological characteristics of C. coggygria and R. coriaria, and detailed anatomical descriptions and measurements of them were presented here for the first time. While venation types of C. coggygria ve R. coriaria were determined as craspedodromous, A. andrachne and P. granatum have camptodromous-kladodromous and camptodromous-brochidodromous venations, respectively. Differently from others, R. coriaria has capitat glandular trichomes and P. granatum has bicollateral vascular bundle. Secretory canals were detected in the phloem parts of vascular bundles in C. coggygria and R. coriaria, and druses crystals were observed in the parenchymatous cells of the taxa, except for A. andrachne. All investigated species have bifacial leaf, but A. andrachne has three palisade layers, differently from others. The species have hypostomatic type stomata, and the highest stomata number and indexes per mm2 were observed in P. granatum, while the lowest values in A. andrachne.