Kültürel peyzaj planlaması kapsamında tarihi çevrelere yönelik kentsel tasarım önerileri: Tarihi İspir kalesi ve İspir evleri örneği

Abstract

Günümüzdeki koruma anlayışı geçmiş yıllara göre çağdaş, yenilikçi ve amacına daha uygun bir yaklaşımdır. Koruma anlayışı dünyada ve ülkemizde artık anıtsal yapı ölçeğinden, çevresel ögeleri de kapsayan bütünsel bir koruma anlayışına evrilmiştir. Fakat ne yazık ki yasalardaki eksiklikler, kamuoyunun hala koruma konusunda bilinçsiz olması, devlet kurumlarının yetersizliği gibi durumlardan dolayı, tarihi çevreler ve kültürel peyzajlar tam anlamı ile korunamamakta, tahribata uğramaya devam etmektedirler. Bu tez çalışmasının amacı kültürel peyzaj alanlarının içerisinde bulunan tarihi sokak dokusunun bir bütün olarak ele alınarak; bu alanların tahribatını önlemek amacıyla korunmasına ve yaşatılmasına yönelik kentsel tasarım önerileri geliştirmektir. Bu bağlamda kültürel peyzaj özelliklerine ve özgün yöresel mimari ögelere sahip olan İspir ilçesi araştırma alanı olarak seçilmiştir. Araştırmanın kuramsal temellerini tespit etmek amacıyla, kültürel peyzajlar, tarihi çevreler, Türk kent ve sokak dokusu konuları başta olmak üzere tarihi çevrelerde kentsel planlama konularında yapılan çalışmalar incelenmiştir. Araştırma yöntemi kapsamında veri toplama, analiz ve değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. Bulgular kısmında; İspir ilçesinin kentsel dokusu detaylı bir şekilde incelenmiş ve elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılarak haritalar oluşturulmuştur.Araştırma sonucunda kültürel peyzaj alanlarının koruma kullanma dengesi içerisinde koruma, onarma, yaşatma ve yönetme politikalarının oluşturulması, yerel yönetimlerin ve yerel halkın desteğiyle, disiplinler arası meslek gruplarından oluşan bir komiteyle yapı ve çevresinin bütünleşik bir şekilde planlanması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Today's understanding of protection is contemporary, innovative and more appropriate to its purpose than in previous years. The understanding of conservation has evolved from the monumental building scale to a holistic approach to conservation in the world and in our country. Unfortunately, due to the shortcomings in the law, the unconsciousness of the public and the inadequacy of the state institutions, historical environments and cultural landscapes cannot be fully protected and continue to be destroyed.The aim of this thesis is to examine the historical street texture within the cultural landscape areas as a whole; to develop urban design proposals for the conservation and maintenance of these areas in order to prevent destruction. In this context, Ispir district, which has cultural landscape features and original regional architectural elements, has been chosen as the research area.In order to determine the theoretical foundations of the study, studies on cultural landscapes, historical environments, Turkish urban and street texture issues, especially urban planning in historical environments were examined. Data collection, analysis and evaluation studies were conducted within the scope of the research method. In the findings section; The urban texture of the town of İspir was examined in detail and the data obtained were transferred to computer and maps were created.As a result of the research, it was concluded that the conservation, restoration, maintenance and management policies should be established within the balance of conservation and use of cultural landscape areas, and the structure and environment should be planned in an integrated way with the support of local governments and local people and with a committee of multidisciplinary professional groups.