Türkiye`de 1975-1986 yıllarında görülen kimi bulaşıcı hastalıkların fourier analizi ile zaman kalıplarının belirlenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada hastalıkların zaman kalıplarını ortaya çı karmada Fourier Analizinin etkili bir yöntem olduğu ortaya konmuş ve Fourier Analizi ile Türkiye'de 1975-1986 yılları arasında görülen hastalıklardan verem, boğmaca, difteri, di zanteri, enf.hepatit, kızamık, kızıl, paratifo, poliomyelit, sıtma ve tifo olgularının mevsimsel ve periodik zaman kalıp ları belirlenmiştir. Verem, enf.hepatit, kızamık, poliomyelit, tifo, dizan teri, difteri ve boğmaca olguları 12 ay/dalga, paratifo, 7 ay/dalga, kızıl 11 ay/dalga ve sıtma olgularının ise 10 ay/ dalga perioduna sahip olduğu saptanmıştır. Verem 2-3, enf.hepatit, kızamık, tifo, paratifo, dif teri ve kızıl 2, poliomyelit 3-4, dizanteri ve sıtma 3 ve boğmacanın 4 yıllık periodisiteye sahip olduğu saptanmıştır. ve metrik azalış göstermekte, boğmaca durağan yapıda gözlenmiş tir. Enfeksiyöz hepatit olguları ekim, kasır,! ve aralık ayla rında, kızamık olguları ocak, şubat, mart aylarında maksi mum değerlere ulaşmaktadır. Poliomyelit olguları ise kızamık ile enfeksiyöz hepatit olgularının maksimum değerler aldığı ayların arasında maksimuma ulaşmaktadır. Dizanteri haziran, temmuz ve ağustos aylarında, tifo olguları ağustos, eylül, ekim aylarında, paratifo olguları ise eylül ve ekim aylarında maksimum değerlere ulaşmaktadır. Kızıl, ocak ve şubat; boğmaca mart ve nisan; difteri ise kasım ve aralık aylarında maksimum değerlere ulaşmıştır. Sıtma yaz aylarında (temmuz, ağustos ve eylül) maksi mum kış aylarında (aralık, ocak ve şubat)minimum değerlere ulaşmaktadır. iv

SUMMARY In this study, it was observed that the Fourier Analysis is a powerful technique to detect the time patterns of the diseases and the seasonal and periodic time patterns of which are the Tuberculosis, Whooping - Couch, Diphteria, Dysenteria, Inf. hepatitis, Measles, Scarlet fever, Parathypoid fever, Poliomyelit, Malaria and Typhoid fever on the period of 1975-1986. It was observed that the Tuberculosis, Inf. hepatitis, Measles, Poliomyelitis, Typhoid fever, Dysenteria, Diphteria and Whooping - Couch had 12 -month/period, the Paratyphoid fever had 7 -month/period, Scarlet fever had 2 -month /period, Malaria 1 0 -month/period. It was calculated that the Tuberculosis had 2-3, Poliomyelitis 3-4, Dysenteria and Malaria 3, Whooping - Couch 4-year periodicity level, Inf. hepatitis, Measles, Typhoid fever, Paratyphoid fever, Diphteria and Scarlet fever had 2-year periodicity level. It was estimated that the Inf. hepatitis increased exponantialy but the Measles and Poliomyelitis decreased exponantialy, the Diphteria geometricaly while the Whooping - Couch was stationary. The Inf. hepatitis reached to peak at October, November and December, Measles at January, February, March. The Poliomyelitis peak took place in the between the peak months of Inf. hepatitis and Measles. The Dysenteria reached to peak at June, July and August, Typhoid fever at August, September, October and Paratyphoid fever at September and October. The Scarlet fever reached to maximum level at January and February, Whooping - Couch at March and April, Diphteria at November and December. The Malaria had the maximum level in the summer, minimum level in the winter.