Tarım sektörünün planlanmasında input-output modeli ve Türkiye örneği

Abstract

Bu çalışma, Türk tamım sektörünün linetim yapısının, b elirlenmesi ve nihai! taleplere bağlı olarak 1988-1991 dönemi için sektörel üretimin planlanması ile tarım sektörünün üre tim yapıaındaki deği pimlerin Input-Output(Girdi-Çıktaı) Mode li yardımıyla analiz edilmesini amaçlamaktadır. Dört bölümden, oluşan çalışmamızın, ilk bölümünde, Türk. tarım, sektöründe gözlenen teknolojik değişim ve ulaşılan ve rimlilik düzeyinin yıllar itibariyle gelişimi ele alınarak, tarım sektörünün ekonomiye katkıları çeşitli ölçütlere göre belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın i kinci. bölümünde İse girdi-çıktı modelleri hakkındaki genel bilgilerin ve çalış mada kullanılanı açık, statik girdi-çıktı modelinin teorik- yapısı konuya uygun bir çerçeve içerisinde ele alınarak in celenmiştir. Modelin işletilebilmesi için gerekli alan Girdi-Çıktı Matrisinin(!Eablosunun) ve. çalışmamızda plan, dönemi olarak e le aldığımız 1988-1991 dönemi nihai talep verilerinin elde ediliş biçimleri III. bölümün konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın son bölümü olan dördüncü bölümünde, tarım sektörünün ekonomideki üretim sektörleriyle ilişkileri önce girdiler sonra da çıktılar yönünden analiz edilerek, tarım sektörünün ekonomi içindeki yerinin ve buna bağlı olarak ü- retim yapısının belirlenmesine çalışılmıştır. Ayrıca bu bö lümde., nihai talep unsurlarının ele alınan plan dönemindeki sektörel taleplerine bağlı olarak tarım sektörü için üretim planlaması, yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda aşağıdaki sonuçlara ulaşıl mıştır Türk tarım; sektörünün başta tarıma dayalı sanayi ol mak üzere ekonomideki tüm sektörlerle girdiler ve çıktılar yönünden çok sık ilişkiler içinde bulunduğu gözlenmiştir'. Öte. yandan 1988-1991 dönemi nihai taleplerine bağlı olarak tarım sektörünün üretim yapısının önemli değişimler geçirece ği belirlenmiştir. Son olarak da, tarım sektörü üretimi için V. Beş Yıllık Kalkınma Planında öngörülen artış hızına 1988 ve 1989 yıllarında ulaşılamayacağı, yapılan analizler: sonucun da oltaya : konmuştur.

iv ABSTRACT Our1 study has aimed toe determine; the. production struc ture, of Turkish agriculture sector and its production plan ning for' 1988, 1989, 1990, 1991 years in connection with the final demands and ta analyses the changes in the production structure, of the agriculturel sector by using Input-Output Model. Our. study covers fo«r chapters. In the first chapter of the study endeavors to determine the contributions of the agriculture sector' to the economy, by handling the observed technological changes and the- development of the level of ye ar-to-year productivity, in Turkish agriculture sector. In the second, chapter of the study involves the genaral infor<- mation about the Input-Output Models and the theoretical structure of the. static, open Input-Output Model. The manner of obtaining the Inter- Indus try Transactions Matrix(Table) which is essential fear the implementation of the model and the final demand data for' the years 1988-1991 -which we have taken as the plan period of our- work, makes up the subject of the third chapter.'. In the fourth chapter which, is the final chapter of the study we: tried to analysis firstly the. interdependency of the agriculture sector with other- sector in. the economy from in puts and outputs side. M©reover the production, planning for the agriculture, sector in connection, with the sector demands of the final demand elements in the plan period, in question, is undertaken in this chapter. The important results were attained, in our study. Some of them are given the following. İt is observed that the ' Turkish agriculture, sector- has strong, relations with all the sectors in the economy among which the agriculture based- xndustry takes the first place. On the other hand in confor mity with the _f inal demands of_ the 1988-1991 plan period, the production structure of the agriculture sector1 is deter mined to confront significant changes. Finally, it has been concluded, after the analyses made., that the growth rate of the agriculture sector1 production which was predicted in the 5 - Five Year- Development Plan will not be attained in the years 1988 and 1989.