Azot oksitlerinin hava kalitesine etkileri, uzaklaştırılma ve değerlendirilebilme seçenekleri

Abstract

Bu çalışmada, hava kirliliğinin, toplam çevre kirlili ğine katkısı ve bu olumsuz katkıyı yaratan kirletici bile şenlerin canlı ve cansız varlıklara etkisi üzerinde durul muş, ayrıca dünya ' da ve Türkiye'de konu ile ilgili yasal düzenlemeler hakkında özet bilgi verilmiştir. Hava kalitesini olumsuz yönde etkileyen gazlar arasın da önemli bir paya sahip olan azot oksitlerinin fiziksel ve kimyasal özellikleri, insan ve çevre sağlığına etkileri, oluşumu ve kaynakları, atmosferdeki diğer bileşenlerle etkileşimi, oluşumunun kontrolü, ölçüm yöntemleri ve bu öl çüm yöntemlerinde diğer hava kirleticilerin girişimleri ele alınmış, ayrıca ikincil giderme yöntemleri ve hatta ge ri kazanılan azot oksitlerinin yararlı ürünlere dönüştürül mesi konularına yer verilmiştir. Giderilmesinin, hava kirliliğinin kontrolunda etkin olduğu kadar nitrik asit ve benzeri ürünleri elde etme açısından da önemi olan azot oksitlerinin, su ve sulu or tamlarda kimyasal tepkimeli absorpsiyon mekanizması, bu çalışmanın temel inceleme konusunu oluşturmuş, ayrıca kütle aktarım modelleri üzerinde de durulmuştur. Azot ok sit gazlarını üretmek üzere kullanılan bakır-nitrik asit tepkimesinin kinetiğini ve tepkime ortamında bulunan ve sonradan oluşan gazların davranışlarını incelemek amacıyla başlatılan deneylerin sonuçları kalitatif olarak değerlen dir i lebi İmiş t ir. Eskişehir il merkezinde beş ay süreli olarak yapılan N0X ve partikül imisyon ölçüm sonuçlarının toplu bir de ğerlendirmesi yapılmış, bazı endüstriyel tesislerde yapı lan emisyon ölçümlerinde karşılaşılan sorunlar ve bazı çö züm alternatifleri belirtilmiştir.

In this study, contribution of the air pollution to the total environmental pollution and the effects of those pollutants creating this contribution on the living environment and materials, are investigated and a short information is given on the relevant regulations existing in the world and Turkey. Physical and chemical properties, effects on human and environmental health, formation and sources, interaction with the other compounds in the atmosphere, control of its formation, measurement methods and the interactions of other pollutants in these methods are dealth with, and additionally, secondary removal techniques and even the subject of conversion of the removed material to useful products are separately investigated in relation to nitrogen oxides having an important place among the gases effecting the air quality in an undesirable fashion. Chemical absorption mechanisms in water and in other wet systems of nitrogen oxides, removal of which are important for the production of the products such as nitric acid as well as its effectiveness on the control of air pollution has constituted the main research subject of this study. Additionally, models for mass transfer are also reviewed. The results of the experiments initiated to investigate the kinetics and the behaviour of the gases existing in the medium or produced later-on during copper- nitric acid reaction to produce the nitrogen oxides, could only be qualitatively interpreted. An overall interpretation of the ambient air quality measurement results have been made for the N0K and particulates established within the centrum of the city of Eskişehir for about five months, and some problems faced during the emission measurements inıısome industrial plants and some alternative solutions are also indicated.