Malationun cüce kertenkele (Lacerta parva, Boulenger 1887) üzerine etkileri

Abstract

IV ÖZET Bu çalışmada, doğadaki ekolojik dengenin bozulmasında önemli rol oynayan ve tarımsal mücadelede yaygın olarak kullanılan pestisitlerden biri olan Malationun 1 mg/kg, 2 mg/kg ve 3 kg/mg dozları 16 hafta süreyle cüce kertenkelelere (Lacerta parva, Boulenger 1887) oral yolla uygulanmış, bunların olası toksik etkileri morfolojik, anatomik ve histopatolojik yönden araştırılmıştır. Deney öncesinde kuyrukları kopma noktalarından kesilen kertenkelelerin ağırlıkları deney süresince haftalık olarak kaydedilmiştir. Çalışmanın sonucunda deney sonu ölçülen rejenere kuyruk boylan ile haftalık olarak kaydedilen vücut ağırlıkları, kontrol grubu ile karşılaştırıldığında aradaki farkın istatistiksel yönden önemli olduğu bulunmuştur. îlaç uygulanan bütün gruplardaki kertenkelelerin yaşam sürelerinin, kontrol grubundakilere göre oldukça azaldığı gözlenmiştir. Morfolojik incelemelerde, hayvanlardaki aktif hareketliliği ve kuyruk rejenerasyon süresini, malationun dozlarının olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. Anatomik incelemelerde iç organlar çevresinde yağlanmanın fazla olduğu dikkat çekmiştir. Histopatolojik incelemelerde ise kullanılan pestisitin karaciğer, böbrek ve incebarsakta tahribatlar yaptığı görülmüştür. Bu etkiler daha çok karaciğerde; yağlı dejenerasyon, venöz sinuzoidlerde kanlanma, monontikleer hücre infiltrasyonlan, vena centralis çevresinde ödem, Kupffer hücre sayısmda azalma, hepatositlerde nekroz şeklindedir. Böbrekte ise subkapsüler hemoraji, tübüllerde parankimal ve vakuoler dejenerasyon, bazı tübüllerde karyoreksiz kaydedilmiş, buna karşın incebarsakta ödem, duodenum mukozasmda atrofi, epitel hücrelerinde dökülmeler, villuslarda bozulma, goblet hücre sayısında artış ve hipersekresyon ile perinükleer vakuolizasyon şeklinde hasarlar görülmüştür.

SUMMARY In this study, 1 mg/kg, 2 mg/kg, and 3 mg/kg doses of malathion, which is one of the most commonly used pesticides in agricultural control and plays a major role in destroying the ecologic balance of nature, were applied to dwarf lizards (Lacerta parva, Boulenger 1887) for 16 weeks by oral way and its possible toxicological effects were investigated morphologically, anatomically and histopatologically. Before the experiments, the tails of the lizards were cut from the breaking points then the weights of lizards was recorded at weekly intervals during the experiments. At the end of the study, the length of the regenerated tails measured at last and the weight of lizards recorded weekly were found statistically important when compared with controls. It has been observed that the life span of lizards in all drug applied groups decreased in comparison with controls. In the morphological studies, it has been observed that the high doses of malathion affected the active action and the time of tail regeneration of the animals negatively. In the anatomical investigations, the increased fatness around the internal organs was striking. In the histopatological investigations, it has been observed that the pesticide used, has damaged liver, kidney and small intestine. The effects of these damages in liver are mostly; fatty degeneration, bleeding in venous sinusoids, mononuclear cell infiltration, edema on the around of vena centralis, decrease in the number of Kupffer cells and necrosis in hepatocytes. In the kidney, subcapsular hemorage, pranchimal and vacuoler degeneration in tubules and karyorrhexis in some tubuls were recorded. In small intestine, the damages were observed as edema, atrophy in duodenum mucosa, falling out of the epithelial cells, increase in the number of goblet cells, hypersecretion and perinuclear vacualisation.