Ardahan efsaneleri

Abstract

Halk Edebiyatı'nın anlatmaya dayalı türlerinden biri olan efsane için bu güne kadar birçok tanım ve tarif yapılmıştır. Çalışmamızda yapılan bu tanım ve tariflerden yararlanarak efsane kavramı ve efsanelerin oluşumu hakkında bilgi vermeye çalıştık.Bizi bu çalışmaya yönelten başlıca sebep ise Ardahan ve çevresinde bu güne kadar efsane derleme ve tasnif çalışmalarının yapılmamış olmasıdır. Yapılan çalışmalar dergi yayınları kitap bölümleri olarak yapılmış geneli kapsayan bir çalışma yapılmamıştır.Kültür taşıyıcı olan efsanelerin derlenip yazıya aktarılmadığı sürece kaybolmaya başlayacağı, efsaneleri bilen ve anlatan neslin de ebediyete göç etmesi ile unutulmaya yüz tutacağı aşikârdır. Bu durumları göz önüne alıp çalışmamıza yön verdik. Ardahan'ın ilçelerinde farklı etnik grupların var olması çeşitli efsaneler derleyebileceğimiz düşüncesiyle hareket ettik.Çalışmamızda kaynak taraması, alan araştırması ve inceleme çalışması yapılmamıştır. Gittiğimiz ilçelerde ve köylerde kaynak kişilere ulaşılmış ve derleme yapılmıştır. Derlediğimiz efsaneleri tasnif edebilmek için yapılan tasnif çalışmaları incelenmiştir.Çalışmamızdaki en önemli problem kış mevsiminin çok sert, uzun sürmesine bağlı olarak alan derlemesinin zamanını oldukça kısıtlaması olmuştur. Alan derlemesinde birçok halk edebiyatı ürünlerine denk geldik. Efsane diye anlatılan farklı farklı anlatılar derledik efsane olarak seçtiklerimizde inanç ve kutsallık özelliğine ve genel olarak halkın genelinde anlatılıp bilinen anlatıları çalışmamıza aldık.Derlediğimiz efsanelerin farklı ilçelerde ve farklı köylerde değişik varyantlarına rastladık. Bu efsanelerin içerisinde birçok ortak unsurlar mevcuttur. Özellikle al karısı efsaneleri ile ilgili birçok anlatı bulunmaktadır her anlatıda ortak olan ve değişmez motifler vardır.Efsanelerin toplumun tarihiyle, inanç sistemiyle, değer yargıları ve coğrafyası ile bağlantılıdır. Toplumun edebi zevk ve kutsallık değerlerini görmek için efsanelere bakarak görmek mümkündür. Bunun için efsanelerin mümkün olduğunca derlenip yazıya geçirilmesi kanaatindeyiz.Anahtar kelimeler: Ardahan, Efsane, Efsane Tasnifi, Ardahan Efsaneleri

There have been a lot of definitions and descriptions about `legend` which is a type of narration in Folk literature with this study we have tried to inform (people) about the definition and the formation of legend with the help of avaiable information.The reason that leads us to study about kegends is the lack of compilation and sorting Studies about legendaraound Ardahan . Commited Studies have done as journal publications and book chapters.As long as legends known as culture transporter are not written down and in case of the death of the ones who know legends, it is obvious that legends will fall through the cracks. We have set our study taking all these conditions into accountand started with the ides of gathering lots of legends by means of different etnic groups around the counties in Ardahan.İn our study, literatüre rewiev, field study and research haven't done . in town and villages that we visited, we met with consultants and compiled. İn order to sort out the legends we compile we eleborate on previous sorting Studies.The most importand problem in our study was limiting field compilation time because of the everlasting and hard winter conditions.We have come up to a lot of folk literatüre productions while gathering information about legend. We have collected different narrations that are told as legends. We have chosen the ones that have the characteristics of belief and holiness and are known told among many people.We have encountered different versions of a legend from one vıllage to anather.there have been very common comparents.within these legends.especially,there are lats of norratıons a bout `al karısı`each narratıons has common and canstantpatterns.Legends are related to the history,belief system,value judgements and geographics of the society.ıt is passible to see the literory influence and haliness judgements of a society by looking its legends.there fore,we cansider that thelegends should be compiled and written down as much as passible.Keywords: Ardahan, Legend, Legend Sarting, Ardahan Legends.