Siyasal elitizm teorileri ve güçlü demokratik elitizm modeli üzerine bir inceleme

Abstract

Elitizm teorisi, tarih boyunca tüm toplumları elitlerin yönettiğini savunmaktadır. Literatürde elitizm teorisinin hem demokratik olan hem de demokratik olmayan versiyonları mevcuttur. Bu çalışma, klasik elitizm, normatif elitizm ve demokratik elitizm teorilerini ve ayrıca Turkish Studies dergisinde yayımlanan ve demokratik elitizm teorisi alanında ortaya konulan yeni bir model olan Güçlü Demokratik Elitizm Modeli'ni incelemektedir. Tezimiz; elitim teorileri bağlamında, yalnızca elitlere yönetme hakkı tanıyan `normatif elitizm`, elitlere ağırlık veren ve halka yalnızca seçimlere katılma hakkı tanıyan `klasik elitizm` ve halkın demokratik süreçlere katılımını genel olarak destekleyen `demokratik elitizm` gibi farklı elitizm teorilerinin ayırt edici yönlerini ortaya koyduktan sonra, Güçlü Demokratik Elitizm Modelini, diğer elitizm modelleriyle karşılaştırmakta ve söz konusu modelin özgün yanlarını ve geliştirilmeye ihtiyaç duyan boyutlarını ortaya koyarak, eleştirel bir incelemeye tabi tutmaktadır. Özünde Mannheim'ın parçalı ve çoğul elit görüşünden yararlanılarak oluşturulmuş olan; denge ve fren mekanizmalarıyla kurumsal bir temele oturtulan Güçlü Demokratik Elitizm Modeli'nin; bir yandan güçlü, parçalı, vatansever, halkçı ve erdemli elitler, öte yandan ise güçlü ve tam katılımcı bir yurttaşın gerekliliğini savunması ile diğer elitizm modellerinden farklılaştığı görülmektedir. Erdemli elitler vurgusu, bugün kimilerine Platon'u veya otoriter cumhuriyetçi elitistleri çağrıştırabilecek olsa da, Güçlü Demokratik Elitizm Modeli, erdemli elitleri meşru bir yapı olarak demokratik elitizmin içine (yeniden) dâhil etmeyi önermektedir. Güçlü elitlerin gerekliliğine ve tekçiliğe düşülmeden, bireysel hak ve özgürlüklerin korunması gerekliliğine yaptığı vurguyla, katılımcılığı öne çıkaran Rousseau'dan farklılaşan Güçlü Demokratik Elitizm Modeli; Habermas'ın müzakereci demokrasisinden ise, ekonomik demokrasi olmadan müzakereci demokrasinin uygulanamayacağı görüşü ile ayrışmaktadır. Son yıllarda dünya genelinde ekonomik eşitliğin epeyce yara aldığı düşünüldüğünde, Güçlü Demokratik Elitizm Modelindeki ekonomik demokrasi vurgusunun, oldukça güncel bir ihtiyaca karşılık olarak, post-modern dünyanın sosyal adalet ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde ortaya konulduğu görülmektedir. Çalışmada, Güçlü Demokratik Elitizm Modelinin pratik dünyada işlerlik kazanabilmesi için modele katılması öngörülebilecek olan bir takım niteliklere de yer verilmiştir. Bu bağlamda, Güçlü Demokratik Elitizm Modelinin gerçek siyaset dünyasında fonksiyonellik kazanabilmesi için çok özel bir vatandaşlık eğitimi ve vatandaşlık erdemleri gerektireceğine özel bir vurgu yapılmıştır. Günümüz liberal demokratik toplumları için, vatandaşlık erdemleri ve eğitiminin ne kadar güncel ve önemli bir konu olduğu ortadadır. Dolayısıyla Güçlü Demokratik Elitizm Modelinin bu boyutlarının ilerideki çalışmalarda daha da geliştirilebileceğini düşünüyoruz. Bütün bunlar neticesinde, tezimizde Güçlü Demokratik Elitizm Modelinin, cumhuriyetçi, siyasal liberal ve sosyal eşitlikçi görüşlerin sentezlenmesiyle oluşturulan, özgün bir demokratik elitizm modeli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The theory of elitism argues that throughout history elites ruled all societies. The theory of elitism has both democratic and undemocratic versions in the literature. Besides classical elitism, normative elitism and democratic elitism, this study examines the model of Strong Democratic Elitism, which is a new model within the context of democratic elitism and put forth in the journal of Turkish Studies . After introducing, by reference to elitism theories, the `normative elitism` which endows the right to rule to only elites; `classical elitism` which gives weight to the elites and acknowledges the right to participate in the elections; and `democratic elitism` which broadly supports the people's participation into democratic processes, and mentioning the distinctive characteristics of these elitism theories, this thesis compares Dr. Kurtbaş's model with the other models of elitism and critically examines the mentioned model by putting forth its original aspects as well as its dimensions that need to be developed further. It is observed that the model of Strong Democratic Elitism which is essentially formulated by utilizing Mannheim's view of partial and pluralist elites and grounded on an institutional basis through check and balance systems, differ from other models of elitism by supporting the necessity of strong, partial, patriotic, populist and virtuous elites on the one hand and strong, fully participatory people on the other. Although the emphasis on virtuous elites might possibly remind Platon or authoritarian republican elitists to some people, the model of Strong Democratic Elitism suggests (re-)including the political virtues into democratic elitism. The model of Strong democratic Elitism which differs from Rousseau, who puts forward participation, by arguing the necessity of strong elites and the necessity of protecting individual rights and liberties without falling into monism, differs from Habermas' deliberative democracy by arguing that without economic democracy deliberative democracy would be unviable. Considering that economic equality got quite hurt in recent years around the world, it is seen that the model of Strong Democratic Elitism's emphasis on economic democracy has been put forth as a result of an up to date necessity and as a response to the social justice needs of the post-modern societies. In the study, the qualities which might be predicted to be necessary for the model of Strong Democratic Elitism to have a functionality in the practical world are also included. In this context, a special emphasis is made on the necessity of a quite special civic education as well as civic virtues in order for model of Strong Democratic Elitism to be viable in the political world. How much the civic education and virtues are up to date and important for contemporary liberal democratic socities is obvious and therefore we believe that these aspects of the model of Strong Democratic Elitism could be further developed in the future studies. As a result of all these, it is concluded in the thesis that the model of Strong Democratic Elitism, being a synthesis of republican, politically liberal and socially egalitarian views, is an original model of democratic elitism.