Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu çerçevesinde Türkiye`de yabancıların temel hak ve yükümlülükleri üzerine bir araştırma: Ardahan ili örneği

Abstract

Son yıllara kadar Asya'dan Avrupa'ya yaşanan göç hareketlerinde geçiş ülkesi konumunda bulunan Türkiye, zamanla hedef ülke konumuna gelmiştir. 2011 yılında Suriye Arap Cumhuriyetinde meydan gelen olaylarla birlikte oluşan yoğun göç dalgası ve uluslararası koruma alanında da temel bir düzenlemenin bulunmayışı yabancılarla ilgili mevzuatın güncellenmesi ihtiyacını doğurmuştur. Yabancıların temel hak ve yükümlülükleri öncelikle 1982 Anayasası ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde düzenlenmesine karşın, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle yabancıların Türkiye'ye girişi, ikametleri, uluslararası koruma başvuruları gibi konular uluslararası insan hakları standartlarına uyumlu hale getirilmeye çalışılmıştır. Bu tezin amacı, yabancıların Türkiye'de sahip oldukları haklar ve uymaları gereken yükümlülükler hakkında yeterli bilgiye sahip olup olmadıklarını, temel hak ve yükümlülüklerini yeterli bulup bulmadıklarını, belirtilen hususlar hakkında herhangi bir eğitim alıp almadıklarını belirleyerek bu doğrultuda, kendilerini yurttaş statüsünde mi yoksa yabancı statüsünde mi? gördüklerini ortaya koymaktır. Tez temelde iki bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde hak, insan hakları ve hürriyet kavramları ele alınmıştır. Konu ile ilgili olarak, bu kavramların özellikleri, sınıflandırması, bileşenleri açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde ise öncelikle araştırmanın metodolojisine yer verilmiş ayrıca yabancıların temel hak ve yükümlülükleri uluslararası ve ulusal mevzuat kapsamında yapılan mülakatlar çerçevesinde değerlendirilmiştir. Tez çalışmasının evreni, Ardahan ilinde yaşamakta olan yabancılar oluşmaktadır. Evrenden örneklem olarak rastgele seçilen 40 yabancıyla temel hak ve yükümlülükleri hakkında mülakatlar yapılmıştır. Elde edilen bulgulardan yola çıkarak şunlar söylenebilir ki: yabancılar, temel hak ve yükümlülükleri kapsamında genel itibariyle yeterli bilgiye sahiptirler. Ancak Türkiye'ye gelmeden önce temel hak ve yükümlülükleri konusunda gerekli bir eğitim almamışlardır. 1982 Anayasası ve ulusal mevzuatta yer verilen birçok diğer hakka ulaşım konusunda vatandaşlarla aynı statüde de bulunmaktadırlar. Bunun yanı sıra çalışma ve sosyal güvenlik gibi konularda yeterli denetim yapılmadığından olumsuz algının varlığından bahsedilebilir. Buna karşın Türkiye'de yaşayan yabancıların büyük bir kısmı bulundukları statü fark etmeksizin vatandaş olmak istemektedirler ve Türkiye'de sahip oldukları hakları yeterli bulmaktadırlar.Anahtar Sözcükler: Hak, Hürriyet, İnsan Hakları, Yabancı, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu

The fact that Turkey had become a target state in years, due to lying in the passage point of the migrations from Asia to Europe during the last times; the intense migration waves that occurred concurrently with the incidents happened in the Syrian Arab Republic in 2011, and the absence of a basic regulation on foreigners in the realm of international protection, gave birth to the need of updating the legislation on foreigner: Although the basic rights and responsibilities of the foreigners are regulated within the framework of the provisions of 1982 constitution and other corresponding legislation, together with the enactment of code number 6458 on International Protection and Foreigners, issues such as their entrance to Turkey, residence, and international protection applications have been tried to be rendered compatible with the international human rights standards The aim of this dissertation is to reveal whether or not foreigners have enough knowledge about their rights and obligations in Turkey, find them sufficient for themselves and, if so, have received any training about the current legislation. In accord with this, the dissertation aims to identify whether they see themselves as in the status of citizens or foreigner: The dissertation consists of two chapter: The first chapter elucidates fundamental rights, human rights and the conception of freedom. In relation to the research problematic, the definitions of these concepts, their categorizations and components are elaborated. The second firstly comprises the conceptual framework and methodology of the research after that chapter evaluates the fundamental rights and obligations of foreigners within the domestic legislation by means of the interviews conducted with research participants in the status of foreigner: The population of the dissertation is foreigners residing in the central district of Ardahan. Semi-structured interviews were conducted with 40 foreigners selected as a sampling randomly out of the population. The evidences suggest that foreigners generally do have the basic knowledge about the fundamental right: However, the findings also lay out that they had not any recognition of their rights and obligations before coming over Turkey. Also it is evident that they be in the same status as Turkish citizens in terms of reaching out many other rights enacted in the 1982 Constitution and domestic legislation. Nonetheless, it can be registered that they experience many problems and negativity in terms of conditions lowing to the fact there is not enough administrative monitoring of workplace. Besides the majority of foreigners in Turkey aspire to be citizen regardless of their status and do find their rights sufficient to sustain their life.Keywords: Rights, Freedom, Human Rights, Foreigner, Foreigners and International Protection Law