Manas Destanında kahramanın arketipsel olağanüstü doğumu ve serüveni

Abstract

Manas destanının Sayakbay Karalaev variyantı, dünyanın en büyük destanı olması ve orijinalliğiyle doktora incelememize esas alınmıştır. Çalışmanın amacı, kahramanın doğumunu olağanüstü yapan unsurları ve arketipsel süreçleri saptamaktır. Çalışma iki bölümden oluşup birinci bölümde, Olağanüstü Doğum ve Senkronisite başlığıyla kahramanın, kahraman olacağını önceden işaret eden senkronistik/arketipsel işaretler incelenmiştir.Kahramanın Geçtiği Arketipsel Aşamalar ve Yüce Bireyin Rolü başlıklı ikinci bölümde kahramanın hangi arketipleriyle barıştığı ve hangilerinden özgürleştiği söz konusu olmuştur. Örneğin gölge, yüce birey, anne, ayköl, ad alma; arketipik eşyalar, yiyecekler ve mekânlar metnin akışına göre açıklanmıştır. Kahramanın insani gelişiminde yüce kişinin rolü Dolayımlayıcı olarak Yüce Birey ve Norm Karakter Olarak Yüce Birey başlıkları altında incelenmiştir. Metinde verilen örnekler/alıntılar Kırgızcadan Türkçeye aktarılmıştır. Çalışma Sonuç ve Kaynakça bölümleriyle sonlanmıştır.Çalışmada genel olarak arketipsel yöntem uygulanmıştır. Ayrıca Ramazan Korkmaz'ın kahramanın arketipsel basamaklardan geçerek adını hakkettiğini ve kişiliğindeki/statüsündeki değişimlere göre adında da değişiklikler geçirdiğini ortaya koyan `Rene Girard'ın Üçgen Arzu Modeli Bağlamında Osmancık Romanı` adlı çalışması örnek alınmıştır.Varılan sonuçlara göre, Manas destanı olay örgütleyici eser değildir. Dolayısıyla kahraman alp tipi de değildir, zira kahraman yaratılır/geliştirilir. Bu gelişimde Yüce Bireyin büyük bir rolü vardır. Kahraman ruhsal makam ayköllüğe/mükemmelliğe ve fiziksel makam/statü hükümdarlığa/liderliğe bu kişi sayesinde erişebilmiştir. Bu bağlamda kahraman, arkaik ve epik eserlerde olduğu gibi kendiliğinden tanrı kadar mükemmel biçimde metne yerleştirilen romantik yalanın kurbanı değildir. Eserde arketipsel süreçler yaşadığı gelişiminde zaafları ve erdemleri arasında gidip gelerek belli bir ruhsal ve fiziksel statüye ulaşan insan işlenmiştir. Birey olabilen insan kendi seçimlerinin öznesidir, dolayısıyla hata yapmaya da mahkumdur. Bunun için de kahraman trajik bir kahramandır. Kahramanın böylesi serüveni Çoñ Cindi – Manas – Ayköl Manas şeklindedir.Bununla beraber kahraman apriori kahraman doğmuştur. Kahramanın kahraman olacağını olağanüstü doğumu ve/ya senkronistik işaretler ele verir. Bu doğrultuda çocuğun kahraman olacağına dair, birbirine zıt gibi görünen ama aslında birbirini tamamlayan ilke ortaya çıkar; kahramanın kahraman olarak doğuşu ve kahramanın kendini kahraman yaratması.

This thesis is based on Manas epic variant by Sayakbay Karalaev. The purpose of the study is to determine the elements that make the birth of the hero extraordinary and the processes that the hero goes through. In the first part of the thesis, titled Extraordinary Birth Of The HeroAnd Synchronization, archetypical and synchronous signs that imply the hero's potential of becoming a hero beforehand were examined. Each of these signs was analyzed under a new title. In the second part of the thesis, titled Archetypal Processes Of The Hero And The Role Of The Supreme Person, archetypes and archetypal processes related to the evolution of the hero were analyzed. For example, archetyps like shadow, supreme individual, mother, getting name, arkechetypal places, objects, and foods were explained according to the flow of the text. While the archetypal processes / archetypes of the hero are examined, the paragraphs that will make up a separate title are distinguished by Roman numerals as there is no failure to the flow of the text. The role of the supreme person in the hero's human development was analyzed under the titles The Supreme Person Like A Mediator and The Supreme Person Like A Norm Character. Examples and excerpts in the text were translated from Kyrgyz language to Turkish. The thesis ended with the Conclusion and Bibliography section.In the study, generally archetypical method was employed. Also, an archetypical method by Ramazan Korkmaz which reveals that the hero deserves his name by passing through the archetypical steps and that he has had changes into his name in accordance with the changes in his personality and status was applied.According to the results obtained in the study, the Manas epic is not an event organized epic; that's why the hero is also not a Alp Type one because the hero is created and developed. During this development of hero, there has a big role of the supreme person. The hero reaches the perfect spiritual status Ayköllük, and high physical status like a leader/head of people thanks to this person. In this context, the hero is not as naturally perfect as the God itself as in archaic and epic works, because in Manas epic not God but man is discussed. The man can reach a certain spiritual and physical status by experiencing the archetypal processes and commuting between human weaknesses and virtues. In the Manas epic, the hero is the subject of his own choises; therefore, the hero is doomed to make mistakes as a man. Because of this, the hero Manas is a tragic hero. The hero's such adventures are as follows: Çoñ Cindi – Manas – Ayköl Manas.In addition to this, the hero is born as a priori hero. The boy's extraordinary birth and synchronous signs point out that the boy will be a hero. In this respect, the theory/ reality which seem opposite of but are actually complementary to each other about the fact that the boy will be a hero emerge; the birth of the hero as a hero and the creation of own self as a hero.Key Words: Manas, Synchronization, Archetypal Steps, Archetyp of Supreme Person