16. yüzyıl sonunda merkez taşra ilişkilerinde Çirmen örneği (15 nolu Çirmen şer`iye sicilinde padişaha ait vesikaların transkripsiyon ve değerlendirilmesi)

Abstract

Osmanlı Devleti güçlü bir merkezi idare ve merkezi idareye sıkı sıkıya bağlı fakat yerinden yönetim anlayışıyla oluşturduğu taşra teşkilatlanması ile güçlü bir devlet olarak altı asrı aşkın ömür sürmüştür. Osmanlı Devleti'nin en parlak dönemi 15. yüzyıl ortaları ile 16. yüzyıl sonlarını kapsamaktadır. Zira Osmanlı Devleti 16. yüzyıl sonlarından itibaren tüm dünya ile birlikte bir değişim sürecine girmiştir.16 yüzyıl Osmanlı'nın en ihtişamlı dönemini ifade etmekle birlikte 16. yüzyılın sonları Osmanlı'nın duraklama dönemini içine alan kritik bir dönemi kapsamaktadır. Osmanlı merkezi ile Çirmen arasındaki ilişkilere baktığımızda bu değişim ya da duraklama kendini açıkça göstermektedir. Çirmen ile merkez arasında ferman ve beratların temel konusu vergi, adalet, asayiş ve timar tevcihidir. Çirmen ile merkez arasındaki ilişkilerin taşra boyutunda merkezden gönderilen emirlere muhalif fiil ve hareketlerde giderek artan bir durum söz konusudur. Merkezde ise fermanlar ve beratlar aracılığı ile eski düzeni korumaya yönelik bir tavır göze çarpmaktadır. Sık sık kanûn-ı kadîme göndermeler yapılarak taşradaki otorite sağlanmaya çalışılmıştır.Anahtar kelimeler: Osmanlı, Çirmen, ferman, berat, şer`iye sicilleri, XVI.yüzyıl.

The Ottoman State had survived six centuries with powerfull central and province administration. The gold ages of Ottoman State cover XVth and XVIth centuries. After this period Ottoman State had begun to change as well as the World.Either sixteenth century comprises the period of rise and or fall. When I glance at the relationship between Ottoman center and Çirmen, I can see this change clearly. The Fermans and Berats between Çirmen and Ottoman center connect with tax, judice, security and the system of timar. In this period the action against the central authority had risen. In contra to this situation, central administration tried to save the former position with ferman and berat sent to provinces. In order to establish again the authority, the Ottoman administration had refered to old laws.Key Words: The Ottoman State, Çirmen, Ferman, Berat, Court Record, XVIth century.