Necmettin Erbakan`ın ekonomik söylem ve uygulamaları

Abstract

Siyasi ve ekonomik söylemleriyle yakın siyasi tarihimize damgasını vuran Necmettin Erbakan, alternatif iktisadi söylemler oluşturmuştur. Kişiliği üzerinde islam dinin büyük tesiri olan Erbakan, nakşibendilik tarikatının etkisi ile siyasi ve ekonomik düşüncelerini milli görüş ideolojisi alanında pratiğe dökmüştür. Bu çalışmanın amacı Necmettin Erbakan'ın ekonomi söylemlerinin iktisadi kaynaklarını ortaya koyup, onun bu söylemlerini pratiğe ne kadar yansıttığı üzerindedir. Bu amaç doğrultusunda Erbakan'ın islami söylemleri kullandığı tespit edilmiş ve bu söylemlere iten sebeplere değinilmiştir. Öncelikle siyasal ve ekonomi düşünce pratiği olan milli görüş ideolojisi incelenmiştir. Sonrasında Erbakan'ın kapitalizm ve sosyalizm eleştirilerine yer vererek alternatif iktisat önerisi ele alınmıştır. Erbakan ekonomide islam sistemini önermektedir. Bağımsızlar hareketi ile siyaset sahnesine giren Erbakan, 1960-80 arası Türkiye ekonomisinde etkili olan kalkınma planları ve ithal ikameci sanayileşme modelinin etkisiyle sanayileşme söylemini kullanmış ve ülkenin kalkınmasını Ağır Sanayi'ye, Ufki Devletçilik anlayışına ve Bölgesel Kalkınma Şirketlerine dayandırmıştır. Erbakan'ın dile getirmiş olduğu sanayileşme, milli kaynaklara dayanan korumacı bir görünüme sahiptir. Ayrıca Erbakan'ın sanayileşme düşüncesi Bebek Endüstri Tezi, İthal İkameci Sanayileşme Stratejisi, Endojen Kalkınma, Geç Kalkınma ve Büyük İtiş kalkınma teorileriyle benzerlik arz etmektedir. Ufki Devletçilik anlayışı ise, islam ekonomisinde devlete biçilen rolle aynı görüşleri yansıtmaktadır. Bölgesel Kalkınma Şirketleri faizsiz bir sistem üzerine kurulu kar ortaklığı sistemine dayanmaktadır. 1980 sonrası Türkiye ekonomisinin serbest piyasaya dayalı bir sisteme geçmesiyle Erbakan ekonomik söylemini Adil Düzen sloganı üzerine kurmuştur. Adil Düzen, siyasi, dini, sosyal ve ekonomik olarak geniş bir sistemi içinde barındırır. Bu çalışmada Adil Düzen'in ekonomik sistemi ele alınmış ve Adil Ekonomik Düzen olarak ifade edilmiştir. AED, üretim ve kar ortaklığı üzerine kurulu bir sistemdir. Erbakan'ın 1980 öncesi ekonomik söylemlerinin bir nevi devamı olan AED, genel ve temel esasları itibariyle islam ilkeleriyle uyumludur. İslam hassasiyetleriyle hazırlanmış olan AED, Erbakan'ın kapitalizm ve sosyalizme karşı alternatif bir ekonomi teorisidir. Ayrıca AED, üretime önem vermesi ve tek vergi prensibini tercih etmesi nedeniyle arz yanlı iktisat sistemine benzemektedir. Erbakan'ın Adil Düzen söylemi, 1994 yerel seçimlerinde RP'nin birçok belediyeyi kazanmasına vesile olmuş ve RP 1996'da DYP ile koalisyon kurarak 54.Hükümeti kurmuştur. 54.Hükümette Erbakan, Adil Düzen söylemini kullanmamış ancak bu sisteme benzeyen reel ekonomiyi dile getirmiştir. Erbakan bu dönemde üretimi artırıcı politikalara yer vermiş ve kısa dönemde ekonomik göstergelerde iyileştirmeler sağlamıştır.

Necmettin Erbakan, who impressed the Turkish near history with his economic and political discourse, created an alternative economic discourse. Islam and its moderate commentary Nakşibendilik has a major impact on Erbakan's personalities and he transferred into practise his economic and political discourses with Milli Görüş (national vision) Movement. The aim of this study is to analyse the foundation of Erbakan's economic discourses and how he could represent them at the real world. For this purpose, the main reasons were mentioned, which prompted Erbakan to this discourses. First of all, Milli Görüş, which is political, economic and ideal practise of Erbakan, has been analysed. After that, his alternative economic suggests has been discussed by criticism of Erbakan for socialism and capitalism. Erbakan strongly suggest the Islamic framework in the economy. The involvement to political life with Independent Movement (Bağımsızlar Hareketi), Erbakan economic discourse was mainly about the heavy industry due to five-year development plans and import-substitution industrialization, both of which were implemented between 1960 and 1980 at the Turkish Economy. Furthermore, Erbakan's development thought was based on heavy industry, ufki devletçilik (eye-opening state) and regional development companies. Erbakan's development arguments are utilization the national resources and protectivism. Erbakan's development policy has similarities with the theories of Infant Industry Argument, Import Substitution Industrialization Strategy, Endogenous Development, Late development and Big Push. Ufki Devletçilik also reflects the same opinion with the state in Islamic economy. The Regional Development Companies are based on the interest free system and the profit partnership. Erbakan's economic discourse was directed into Adil Düzen (Just Order) with application of neoliberal economy policies in the Turkish Economy after 1980. Adil Düzen is a broad system with the parts of political, religious, social and economic. It is analysed the economic side of Adil Düzen in the study and it is entitled as Adil Ekonomik Düzen-AED (just economic order). AED is based on production and profit-sharing and compatible generally with the principle of Islam. AED, which prepared with Islamic sensitivities, is Erbakan's alternative economic theory against to both capitalism and socialism. In addition, AED resembles with the framework of the Supply-Side Economics in terms of giving importance to production and single tax principle. Erbakan won the many municipalities at 1994 local election by favour of the Just Economic Order and formed 54th cabinet with True Path Party. However, He did not used to discourse of Just Economic Order at 54th cabinet, but he used the discourse of the real economy. Erbakan tried to increase real production and enhanced the macro economic indicators.