Görsel sanatlar öğretmenlerinin niteliklerine ilişkin beklentiler ve ilgili öğretmen eğitimi programlarıyla ilişkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı iki boyutludur. Birincisi, ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin (5, 6, 7 ve 8. sınıflarda öğrenim gören öğrenciler), görsel sanatlar öğretmen adaylarının, okul müdürlerinin, ilköğretim müfettişlerinin ve eğitim sendikaları yöneticilerinin, görsel sanatlar öğretmen niteliklerine ilişkin beklentilerinin keşfedilmesi ve katılımcılar arasındaki beklentiler açısından benzerlik ve farklılıkların belirlenmesi, ikincisi ise, bu beklentilerin görsel sanatlar öğretmen eğitimi programlarındaki niteliklerle karşılaştırmalı bir yaklaşımla incelenmesidir. Bu amaçlar doğrultusunda, araştırmada temellendirilmiş kuram (grounded theory) yöntemi benimsenmiş ve veri toplama, kodlama, çözümleme, kategori ve tema oluşturma süreçleri buna göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya toplam 293 öğrenci, üç okul müdürü, üç ilköğretim müfettişi, 12 eğitim sendikası yöneticisi ve 59 görsel sanatlar öğretmen adayı gönüllü olarak katılmıştır. Araştırmanın verileri öğrencilerden, okul yöneticilerinden ve ilköğretim müfettişlerinden sırasıyla kompozisyon ve yüz-yüze görüşme yoluyla, sendika yöneticilerinden ise odak grup görüşmeleri yoluyla toplanmıştır. Öğretmen adaylarına ilişkin veriler, nitelik sıralama, gözlem öncesi ve gözlem sonu kompozisyon ve odak grup görüşmeleri yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın verileri üç aşamada çözümlenmiştir. Birinci aşamada, tüm veriler araştırmacı tarafından kodlanmış ve her bir çalışma grubu için sırasıyla kategoriler ve temalar oluşturulmuştur. İkinci aşamada, söz konusu kategoriler ve temalar karşılaştırmalı bir yaklaşımla incelenmiştir. Son aşamada ise, mevcut kategoriler ve temalar üst (meta) kategori ve üst (meta) tema başlıkları altında tanımlanmıştır. Araştırmanın birinci sorusu kapsamında gerçekleştirilen analizler sonucunda, sayıları 89 ile 190 arasında değişen çok sayıda kategori elde edilmiş ve bu kategorilerin sayıları 15 ile 21 arasında değişen anlamlı temalarla ifade edilebildiği bulunmuştur. Belirgin olarak, bulgular öğrencilerin görsel sanatlar öğretmen niteliklerine ilişkin beklentilerinin sanata adanmışlık, adalet, hoşgörü, eğlenceli ders, teknik çeşitlilik gibi kategoriler ve inanç, değer, meslek bilgisi, alan bilgisi gibi kapsayıcı temalarla birlikte tanımlanabildiğini, öğretmen adaylarının beklentilerinin ise yenilikçilik, sevgi-saygı, kararlara katılım, program bilgisi gibi kategoriler ve inanç, değer, motivasyon, meslek bilgisi gibi kapsayıcı temalarla birlikte açıklanabildiğini göstermiştir. Bulgular ayrıca, okul müdürlerinin ve müfettişlerin görsel sanatlar öğretmen niteliklerine ilişkin beklentilerinin çocuk sevgisi, yaratıcılık, erken öğretmen eğitimi gibi kategoriler ve tutum, sanatsal özellik, sanat eğitimi politikaları gibi kapsayıcı temalarla betimlenebildiğini, sendikaların yöneticilerinin beklentilerinin ise duyguların eğitimi, sosyal ve kültürel etkinlikler, coşku gibi kategoriler ve sanat eğitimi süreçleri, ders dışı etkinlik, kişilik özellikleri gibi kapsayıcı temalarla açıklanabildiğini de ortaya koymuştur. Araştırmanın ikinci sorusuna ilişkin analizler sonucunda, paydaşların görsel sanatlar öğretmen niteliklerine ilişkin beklentileri arasında kategoriler ve temalar düzeyinde hem benzerlikler (örneğin öğretmen değerleri), hem de farklılıklar (örneğin, erken öğretmen eğitimi) olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın üçüncü sorusu kapsamında gerçekleştirilen analizler sonunda ise söz konusu temaların ve kategorilerin üst temalar (örneğin, sanat eğitimi süreçleri bilgisi) ve üst kategoriler (örneğin, eğitim inançları) aracılığıyla açıklanabildiği belirlenmiştir. Bulgular, üst temalar ve üst kategoriler aracılığıyla ifade edilen paydaş beklentileri ile görsel sanatlar öğretmen eğitimi programlarının hedefler, içerik ve eğitim durumları arasında hem benzerlikler, hem de farklılıklar olduğunu göstermiştir. Mevcut araştırma bulgularından hareketle, görsel sanatlar eğitimine ve gelecekteki araştırmalara yönelik bir dizi öneride bulunulmuştur.

The aim of this study is to twofold. First, to explore the expectations of second tier primary school students (5th, 6th, 7th, and 8th graders), prospective visual arts teachers, school administrators, primary school inspectors, and education unions managers in relation to visual arts teachers' qualifications as well as to determine the similarities and dissimilarities between these expectations; and second, to examine these expectations in terms of the qualifications described in visual arts teacher training programs in a comparative manner. In line with these aims, a grounded theory method was adopted in the study, and the data collection, coding, analysis, category and theme construction processes were conducted accordingly. A total of 293 students, three school administrators, three primary school inspectors, 12 education unions managers, and 59 prospective visual arts teachers voluntarily participated in the study. The data regarding students, school administrators, and inspectors were collected through essays and vis-à-vis interviews respectively; whereas the data regarding education unions managers were collected through focus-group discussions. The data regarding prospective visual arts teachers were gathered through qualification ranking, pre- and post-observation essays, and focus-group discussions. The data analyses were conducted in three phases. In the first phase, all data were coded by the researcher, and categories and themes were created respectively for each study group. In the second phase, emerged categories and themes were examined in a comparative manner. In the final phase, emerged categories and themes were described under the titles of meta-categories and meta-themes. As a result of the analyses conducted for the first research question, a large number of categories, ranging between 89 and 120, were obtained, and found that these categories could be described through a number of meaningful themes, ranging between 15 and 21. Specifically, the findings showed that students' expectations regarding visual arts teachers' qualifications could be described through categories such as dedication to art, justice, tolerance, joyful class, and technical diversity together with inclusive themes such as belief, value, professional knowledge, and domain knowledge, while prospective teachers' expectations could be explained through categories such as innovation, love-respect, participation in decision making, and curriculum knowledge together with overarching themes such as belief, value, motivation, and professional knowledge. The findings also revealed that school administrators' and inspectors' expectations regarding visual arts teachers' qualifications could be defined through categories such as liking of children, creativity, and initial teacher education together with inclusive themes such as attitude, artistic feature, and art education policies, whereas education unions managers' expectations could be explained through categories such as education of emotions, social and cultural activities, and enthusiasm together with overarching themes such as art education processes, extra-curricular activities, and personality traits.As a result of the analyses conducted for the second research question, it was found that both similarities (e.g., teacher values) and dissimilarities (e.g., initial teacher education) between the stakeholders' expectancies regarding visual arts teachers' qualifications in terms of the categories and themes. As a result of the analyses conducted for the third research question, it was determined that the mentioned categories and themes could be explained through meta-themes (e.g., art education processes knowledge) and meta-categories (e.g., educational beliefs). The findings demonstrated that there were both similarities and dissimilarities between the stakeholders' expectancies expressed via meta-themes and meta-categories, and objectives, contents, and educational circumstances of visual arts teacher training programs. Based on the current research findings, a series of proposals were made in relation to visual arts education and future studies.