Bilimin doğasının öğretiminde öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin süreç boyunca desteklenmesi: Bir mesleki gelişim programı modeli

Abstract

Bilimin doğası, fen öğretim programlarının ana vizyonu olan bilim okuryazarlığının önemli bir bileşenidir. Bilimin doğasının öğretiminin teşvik edilmesinde en önemli aktörlerden birisi fen öğretmenleridir. Reform dökümanlarında betimlendiği gibi bilimsel okuryazarlık vizyonuna ulaşmak için, öğretmenlerin hem gelişmiş bilimin doğası görüşüne sahip olmaları hem de bu anlayışlarını fen öğretimi içinde kullanabilmeleri gerekmektedir. Dolayısıyla öğretmenlerin bu alandaki mesleki gelişimlerinin desteklenmesi önem arzetmektedir. Bu nedenle mevcut araştırmada; bilimin doğası konusunda düzenlenen uzun süreli bir mesleki gelişim programının etkililiğinin ayrıntılarıyla incelenip, varsa eksikliklerinin veya geliştirilecek yönlerinin tespit edilerek Türkiye'deki fen bilgisi öğretmenlerin eğitimi için uygun ve etkili bir mesleki gelişim programı modelinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla uzun süreli bir mesleki gelişim programı, geniş ölçekli bir öğretmen mesleki gelişim projesi olan 'Bilimin Doğasının Öğretimi Konusunda Öğretmenin Mesleki Gelişiminin Süreç Boyunca Desteklenmesi (BİDOMEG)' projesi kapsamında 18 fen bilgisi öğretmeni ve öğrencilerinin katılımıyla bir yıl boyunca uygulanmıştır. Uygulama sürecinde fen bilgisi öğretmenlerine; sınıf içi uygulamalarda kullanmaları için, bilimin doğası ile ilgili içerik temelli ve mevcut müfradatla uyumlu etkinlik ve materyal desteği sağlanmış, düzenlenen çalıştaylarda bilimin doğasının temaları ve etkili bir şekilde öğretimi konusunda eğitimler verilmiştir.Araştırma problemleri ile ilgili verilerin toplanmasında ve analizinde hem nitel hem de nicel yöntemler kullanılmıştır. Araştırmada öğretmenlerin bilimin doğası hakkındaki görüşleriyle ilgili veriler, Abd-El Khalick (1998) tarafından geliştirilen 'Bilimin Doğası İle İlgili Görüşler Anketi, Form C (VNOS-C)' anketinin kullanıldığı pre-post görüşmelerle; bu alanın öğretimi ve öğrenimine yönelik inançlarıyla ilgili veriler, Sampson ve Benton (2006) tarafından geliştirilen 'Reform Yaklaşımlarına Yönelik İnançlar Ölçeği (BARSTL)' ve araştırmacılar tarafından geliştirilen 'Bilimin Doğasının Öğretimi Özyeterlik Ölçeği' ile; sınıfiçi uygulamalarının nasıl geliştiği ile ilgili veriler, öğretmenlerin uygulamaları boyunca çekilen videolar ile; bu gelişimin öğrencilerin öğrenme çıktılarına nasıl yansıdığıyla ilgili veriler Lederman ve Khishfe (2002) tarafından geliştirilen 'Bilimin Doğası İle İlgili Görüşler Anketi, Form D (VNOS-D)' ile; son olarak öğretmenlerin mesleki gelişim programı hakkındaki görüşleriyle ilgili veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilen ve program sonunda bir defa uygulanan 'Program Değerlendirme Formu' ile toplanmıştır. Video çekimleri ve VNOS-D ile toplanan veriler BİDOMEG projesinin araştırma grupları tarafından analiz edilmiş, bu verilerin bir kısmı araştırma bulgularını desteklemek amacıyla kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; uzun süreli mesleki gelişim programının öğretmenlerin bilimin doğası hakkındaki görüşlerini,bu alanın öğretimi ile öğrenimine yönelik inançlarını ve sınıfiçi uygulamalarını geliştirdiği, bu gelişimin öğrencilerin öğrenme çıktılarına olumlu şekilde yansıdığı tespit edilmiştir. Ayrıca öğretmenlerin mesleki gelişim programı hakkında genel olarak olumlu görüş belirttikleri ortaya koyulmuştur. Bu sonuçlar ve literatür ışığında öğretmenlere yönelik düzenlenecek mesleki gelişim programlarının nasıl olması gerektiğine yönelik çeşitli öneriler sunulmuştur.

Nature of science (NOS) is an important component of scientific literacy that is one of the main goals of science education programs. One of the main actors in promoting learning about NOS is science teachers. To achieve the vision of scientific literacy described in the reform documents, teachers should demonstrate both informed views of NOS and the ability to translate their understandings into science instruction. Because of this, supporting teachers' professional development in this field is crucial.Therefore, in current study; developing a continuing professional development (CPD) program model that is effective and suitable for the training of in-service science teachers in Turkey was aimed, by evaluating effectiveness of a CPD programabout NOS and determining if there is a lack, or aspects to be improved of this program. For this purpose a CPD program was implemented as a part of a large-scale teacher professional development project is titled `Continuing Teacher Professional Development to Support the Teaching about Nature of Science` (BIDOMEG) for a year with voluntary attendance of 18 middle school science teachers and their students. At the intervention process, content-based and curriculum related teaching activities and materials were provided to the science teachers to be implemented in their classrooms for one year. Also, at the workshops, teacher were introduced to various NOS aspects and ways of using effective teaching strategies in their NOS teaching.Both qualitative and quantitative methods were used at collecting and analyzing data about research problems. Data about teachers' NOS views was assessed by pre-post semi-structured interviews using VNOS-C (Abd-El Khalick, 1998), datas about teachers' NOS teaching and learning beliefs were assessed by using two likert-type scales (Self-Efficacy Beliefs Towards Teaching NOS Scale developed by researchers and BARSTL (Sampson and Benton, 2006)) as pre-post tests, data about improvement of teachers' classroom practices was assessed capturing videos during their classroom practices, data about how this improvement reflected to the students' learning outcomes was assesed by using VNOS-D (Lederman and Khishfe, 2002) as pre-mid-post tests, lastly teachers' views about implemented CPD program were assessed by using 'Program Evaluating Form' developed by researchers at the end of the research. Data collected by videos and VNOS-D was analyzed by other research groups of BIDOMEG project, and some of this data was used to support the findings of the research.The findings obtained from the project demonstrate that the CPD program improved teachers' views about NOS, beliefs about teaching and learning NOS and classroom practices about NOS. Research findings also demonstrate that these improvements positively reflected to the students' outcomes about NOS. It was also revealed that teachers generally expressed positive opinions about the CPD program. Based on the light of these findings and the literature, several suggessions has been presented about how it should be of an in-service teacher professional development programs that will be developed.