Fuad Köprülü dönemi Türk dış politikası (1950-1955)

Abstract

Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasından sonra Mustafa Kemal Paşa, devletin yönetim biçiminin cumhuriyet olmasını arzu etmiştir. 29 Ekim 1923'de Cumhuriyetin ilanı ile devletin resmi rejimi cumhuriyet olarak kabul edilmiştir. Mustafa Kemal Paşa batı politikasını temel aldığı için mecliste bir muhalefet partisinin olmasını aslında istemiştir. Mustafa Kemal Paşa döneminde çok partili hayata geçiş ile ilgili yapılan iki denemede de başarısız olunmuştur. Bir süre sonra İsmet İnönü döneminde CHP Hükümeti içerisinde bir takım muhalif hareketler başladı. Bu hareketten sonra Fuad Köprülü, Celal Bayar, Adnan Menderes, Refik Koraltan 7 Ocak 1946 tarihinde Demokrat Parti'yi kurdular. Demokrat Parti programını iki esas etrafında şekillendirmişti: Demokrasi ve Liberalizm.14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan genel seçimler sonucunda Türkiye'de tek parti yönetimi sona erdi. Seçimler sonucunda iktidara gelen Demokrat Parti; Refik Koraltan'ı Meclis Başkanlığı'na, Celal Bayar'ı ise Cumhurbaşkanlığı'na seçti. Fuad Köprülü ise başbakan olmayı arzulamasına rağmen Celal Bayar'ın isteği ile Dışişleri Bakanlığı'na getirildi. Fuad Köprülü Demokrat Parti'nin iktidara geldiği 1950 yılından başlayarak partisinden istifa ettiği 1955 yılına kadar kısa aralıklar hariç hem Dışişleri Bakanlığı görevini sürdürmüş hem de parti üst kademelerinde görev almıştır. Dışişleri Bakanlığı döneminde tıpkı İsmet İnönü döneminde olduğu gibi Müttefik Devletlere yakınlaşma politikası takip edilmiştir. Bu politika nedeniyle Türkiye bu dönemde ilk olarak Kore Savaşı'na katıldı ve büyük bir zafer elde etti. Bu başarısından sonra asıl büyük hedef olan NATO üyeliğini kazanmıştır. Bunun dışında Sovyet tehlikesine karşı Balkan ve Bağdat Paktları'nın kurulmasında Türkiye'nin önemli bir rolü olmuştur. Yine bu dönemde Bulgaristan Göç Hareketi ve Kıbrıs Meselesi Türk Dış Politikasını önemli ölçüde etkilemiştir.Fuad Köprülü, ilmi çalışmaları sonucunda kazandığı dünya çapındaki başarısının yanı sıra Türk siyasi hayatında iz bırakan önemli bir devlet adamı olmuştur. Ancak siyasi hayatı ilmi kişiliğinin gölgesinde kalmıştır. Köprülü bakanlığı döneminde birçok eleştiri almasına rağmen batı ile yakınlaşma konusunda başarılı olmuştur. Çünkü bu dönemde bölgesel ittifaklar anlamında önemli icraatlar gerçekleştirildi. Fuad Köprülü 1965'te resmen siyasi hayattan çekilme kararını alıncaya kadar geçen siyasi hayatında prensiplerine bağlı, idealist bir siyasetçi olmuştur.

After the victory of the War of Independence, Mustafa Kemal Pasha wanted the state to be a republic. On October 29, 1923 the proclamation of the Republic and the state were accepted as official regimes. Since Mustafa Kemal Pasha bases western policy, he actually wants to have an opposition party in parliament. In Mustafa Kemal Pasha period, it was failed in two trials about multiparty passion. After a while İsmet İnönü period CHP government started a series of opposition movements. After this movement, Fuad Köprülü, Celal Bayar, Adnan Menderes and Refik Koraltan set up the Democratic Party on January 7, 1946. The Democratic Party has shaped its program around two pillars: democracy and liberalism.May 14, 1950 date of the general elections in Turkey resulted in single-party rule ended up. As a result of elections Democratic Party came in power. Refik Koraltan was choosen for the presidency of the council and Celal Bayar for the presidency. Fuad Köprülü was brought to the Ministry of Foreign Affairs at the request of Celal Bayar, despite his desire to become prime minister. Starting from 1950 when Fuad Köprülü Democratic Party came to power, he resigned from his party until 1955, except for short intervals, he served both as the Ministry of Foreign Affairs and at the upper levels of the party. During the period of Foreign Ministry, as in the period of İsmet İnönü, tried to get closer to the Allied Powers. Because of this policy, Turkey participated in the Korean War in the first period and achieved a great victory. After this success, became Turkey its main target. In addition, against the Soviet threat Turkey played an importatnt role fort the establishment of Baghdad Paktı and Balkans Paktı. Besides, the Bulgarian Migration Movement and the Cyprus Issue had a significant impact on the Turkish Foreign Policy.Fuad Köprülü has become an important statesman,who has left his marks in Turkish political life as well as his worldwide success as a result of scientific studies. However, political life has susplented the scientific personality. Although he received many criticisms during the period of the Ministry of Fuad Köprülü, he was successful at getting close to the west. Because in this period important actions were happend in terms of regional alliances. Fuad Koprulu, till 1965, in his political life, he has been an idealistic politician.