Cumhuriyet döneminin iki rebabîsi; Sabahaddin Volkan ve Cahit Gözkan`ın rebap taksimleri

Abstract

Türk müziği çalgılarından bazılarının Türk müziği topluluklarında yüzyıllardır çalındıkları bilinmektedir. Fakat bu çalgılardan bazılarının yerini zamanla başka çalgılara bıraktıkları görülmüştür. Santur, çeng, miskâl gibi rebap da günümüzde artık Türk müziği topluluklarında yer almamaktadır. Unutulmaya yüz tutmuş ve saz toplulukları tarafından tercih edilmeyen rebap müzikolojik yöntemlerle tekrar Türk müziği topluluklarına kazandırılmaya çalışılmaktadır. Bu çalgıya ait günümüze ulaşmış en eski kayıtlar cumhuriyet dönemine uzanmaktadır. Sabahaddin Volkan ve Cahit Gözkan'ın rebap taksimleri, rebap icrasına ait en eski kayıtlar olma özelliğine sahiptir. Bu nedenle rebap icrasına dair örnek olma özelliği taşımaktadır. Araştırmada Sabahaddin Volkan'ın hicaz, hüseyni, rast, sabâ, uşşak, hicaz makamından hüseyni makamına geçiş taksimi ve hicaz makamından uşşak makamına geçiş taksimi olmak üzere toplam dokuz taksimi ile Cahit Gözkan'ın rast makamındaki taksimi ve rast makamından bayati makamına geçiş taksimi olmak üzere toplam iki taksimi notaya alınmıştır. Notaya alınan taksimlerin seyir özellikleri, icracıların kişisel motifleri, makam geçkileri, akortları, taksimlerinde kullandıkları ses sahası, tartım özellikleri ve teknik özellikleri ortaya çıkarılmıştır. Analizler doğrultusunda çıkan sonuçlarda Sabahaddin Volkan'ın taksimlerinde bolahenk ney, süpürde ney, müstahsen ney ve davud ney akortlarını kullandığı, melodilerinde de geleneksel seyir anlayışı içinde kendi özgün melodi ve motifleriyle beraber ileri pozisyonları da sıkça kullandığı görülmüştür. Cahit Gözkan'ın ise taksimlerinde bolâhenk ney ve şah ney akortlarını kullandığı, melodilerinde ise geleneksel seyir anlayışı çerçevesinden uzaklaşmayıp, makamların özgün melodilerine ek olarak kendi ürettiği melodi ve motiflerini de kullandığı sonucuna varılmıştır. Bu materyaller rebap icrasında ve eğitiminde kullanılabilecektir.Anahtar Kelimeler : Rebap, Taksim, Makam, Sabahaddin Volkan, Cahit Gözkan

Some of the Turkish music instruments are known to have been played by Turkish music communities for centuries. However, it is observed that some of these instruments were replaced by others over time. In addition to santur, çeng and miskal, rebap is no longer an instrument played by Turkish music communities. Sunk into oblivion and not preferred by the instrument communities, rebap is tried to be brought back to Turkish music communities once again through musicological methods. The oldest records of this instrument that still survive go back to Republican Period. Rebap improvisations of Sabahaddin Volkan and Cahit Gözkan are the oldest records of rebap performance. Therefore, they are the samples of rebap improvisations. In this research, a total of nine improvisations of Sabahaddin Volkan, which are hicaz, hüseyni, rast, saba, uşşak, transition from hicaz to hüseyni, and transition from hicaz to uşşak, and a total of two improvisations of Cahit Gözkan, which are rast and transition from rast to bayati, were notated. The characteristics of progress, personal motifs of performers, transitions of maqams, tunings, sound intervals used in the improvisations, rhythm features and technical features of the notated improvisations were revealed. According to the results, it was determined that Sabahaddin Volkan used bolahenk ney, müstahsen ney and davud ney tunes in his improvisations and used forward positions frequently with his own unique melodies and motifs in a traditional understanding in his melodies. On the other hand, it was observed that Cahit Gözkan used bolahenk ney and şah ney tunes in his improvisations and his own melodies and motifs in the melodies in addition to the unique melodies of maqams within the traditional understanding. These materials can be used in rebap performance and educations.Key Words : Rebap, İmprovisation, Maqam, Sabahaddin Volkan, Cahit Gözkan