Pamuk, yün ve ipek kumaşların çivit otu ile boyanması ve bazı haslık değerlerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı; bitkisel boyacılıkta kullanılan çivit otunun taze ve kuru yapraklarından boyama yaparak pamuk, yün ve ipek kumaşları boyamak ve boyamalardan elde edilen renklerin ışık, sürtünme ve yıkama haslıklarını belirlemektir. Araştırma materyalini; boyama amaçlı Giresun ili Tirebolu ilçesinde yetişen kurutulmuş ve yaş çivit otu ( Isatis tinctoria L.) bitkisi, boyasız pamuk, yün ve ipek kumaşlar ve çeşitli mordanlar oluşturmaktadır. Kumaşların boyanması Ilca işletmelerinde yapılmıştır. Çivit otu bitkisi kuru ve fırınlanmış olarak kullanılmıştır. Haslık ölçümleri İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya bölüm laboratuarında, renk analizleri Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım bölümünde yapılmıştır. Çivit otu bitkisinin kumaş boyama işleminde kullanılması için boyama reçeteleri hazırlanmıştır. Bu boyama reçetelerine göre pamuk, yün ve ipek kumaşlar boyanmıştır. Boyama işleminde şap, bakır sülfat, demir sülfat, sodyum hidrosülfat ve sodyum hidroksit mordanları kullanılarak mordanlı ve mordansız olmak üzere 36 boyama yapılmıştır. Boyama sonrasında kumaşların ışık, sürtünme ve yıkama haslıkları ölçülmüş ve değerlendirilmiştir. Çivit otu bitkisi ile farklı mordanlar kullanılarak boyanan kumaşların renk tonlarının objektif olarak değerlendirilmesi için renk ölçüm cihazı ''Techkon Spectro Colorimeter''cihazı kullanılmış ve renk farklılığı (dE) değerleri tespit edilmiştir. Çivit otu ile yapılan boyama işlemleri sonucunda pamuk, yün ve ipek kumaşlarda ışık, yıkama ve sürtünme haslıkları istenilen düzeyde ve kullanılabilir durumdadır.Anahtar Kelimeler: Bitkisel boyacılık, Çivit otu, Işık haslığı, Sürtünme haslığı, Yıkama haslığı

Coloring prescriptions was prepared for using woad (Isatis tinctoria) in the fabric dyeing process. Cotton, wool and silk fabrics was dyeing according to this prescriptions. In the dyeing process, 36 dyeing were performed using alum, copper sulfate, iron sulfate, sodium hydrosulfite and sodium hydroxide mordants and also without mordants. Light, rubbing and washing fastness of fabrics were measured and evaluated after dyeing process. The `TECHKON Spectro Colorimeter` was used for objectively evaluate the color tones and the color difference (dE) values of fabrics which painted with woad and different mordants. A result of the dyeing process with woad, light, laundering and rubbing fastness of cotton, wool and silk fabrics are at desired (and available) level.The aim of this research to ideatify the light fastness, rubbing fastness and laundering fastness of the colours which is abtained by dying fresh and dried woad applied to cotton, wool and silk. Rezearch materials consist of dried and fresh woad ( Isatis tinctoria L.). Plant (grown in Tirebolu province of Giresun) uncoloured cotton, silk and wool clothes and different kinds and mordants. The clothes have been dyed in Ilca institution woad plant has been used both dried and baked. Purity measurements has been done in İstanbul University Engineering Faculty's labuaratory and the colour analyses have been done in the department of fine arts and cultural goods of Ankara University.Key Words : Woad, Mordant, Light fastness, Rubbing fastness, Laundering fastness