Kazakistan kültüründe Kazak gelinliklerinin 1900`den günümüze değişimi

Abstract

Gelinlikler, zaman zaman moda akımlarıyla birlikte değişiklere uğrayarak, sembolik değerini yitirmeden günümüze kadar önemini kaybetmemiştir. Gelinliklerin günümüze kadar korunmasına rağmen, kültürlere haz milli özelliklerinin kaybolduğunu da söyleyebiliriz. Batı modasının yaygınlaşmasıyla, kültürün kendisine özgü geleneksel gelinlikleri işlevsel yerini kaybederek, toplum batılı gelinlikleri benimsemeye başlamıştır. Bu sebeple, geleneksel gelinliklerimizin günümüze ulaşılabilen örneklerin kullanılan malzeme, kumaş, renk, model-kesim ve süsleme özellikleri acısından incelenmesi, günümüz tasarımlarında bu özelliklerin yaşatılması gerekmektedir. Geleneksel gelinliklerimizi yaşatmak amacıyla, geçmişten günümüze kadar süren süreç içerisinde değişimlerini inceleyerek, yeni tasarımlarını oluşturarak, yeni kaynağın bulunması düşünülmüştür. Bu çalışmanın amacı, geleneksel Kazak gelinliklerinin modernleşme sürecindeki değişimlerini araştırarak, günümüze uygun geleneksel özelliklerini yansıtan modern gelinlik tasarımlarının yapılmasıdır. Araştırmanın evrenini, 1900-2000'li yılları arasında giyilen geleneksel Kazak gelinlikleri oluşturmaktadır. Örneklemini ise, müzelerde bulunan altı adet ''Kamzol'', altı adet ''Köylek'', altı adet ''Saukele'', bir adet ''Caulık'', bir adet ''Önır'', bir adet ''Kemer'', bir adet ''Şalvar'' ve iki adet nikah yüzüğü; görüşme formu esnasında 1950-2000'li yılları arasında evlenen iki yüz Kazak kadını; modern gelinlik tasarımlarında ise otuz adet gelinlik modeli oluşturmuştur. Araştırmanın alt amaçları doğrultusunda verileri, önce müzelerde bulunan geleneksel Kazak gelinlikleri üzerinde yürütülmüş, gelinliklerin incelenmesinde gözlem yöntemi; gelinliklerle ilgili bilgilerin yorumlanmasında ise betimsel yöntem kullanılmıştır. İkinci alt amacının verileri görüşme formu sırasından elde edilmiştir. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde yüzdelik değerlerle hesaplanmıştır. Üçüncü alt amacında, Kazakistan tasarımcı v esanaçcıları tarafından üretilen geleneksel gelinlik fotoğrafları toplanmıştır. Bulunan gelinlik fotoğrafları, geçmişte giyilen geleneksel gelinlikler ile kullanılan malzeme, kumaş, renk, model-kesim ve süsleme özellikleri açısından karşılaştırılması yapılmıştır. Karşılaştırmanın değerlendirilmesinde ise gözlem fişi kullanılmıştır. Araştırmanın dördüncü alt amacında, geçmişte giyilen geleneksel Kazak gelinliklerinden yararlanarak, modern geleneksel gelinlik tasarımları yapılmış, bir adet gelinlik modelinin tasarım aşaması çalışılmıştır. Kazakistan müze ve kültür evlerinde bulunan gelinlikleri incelenerek kayıt altına alınması, envanter çalışmalarının dışında bu gelinliklerin kullanılan malzeme, kumaş, renk, model-kesim, süsleme ve teknik özelliklerinin belirlenerek literatüre kazandırılması önemlidir. Böylece, geleneksel gelinliklerin zengin olması, bu özelliklerin korunması ve gelecek nesil için yaşatılması, şüphesiz büyük önem taşıyacaktır. Araştırma sonucunda, ulaşılabilen gelinliklerin günümüz tasarımcılarına esin kaynağı olarak kullanılması ve gelecek nesillere aktarılması için öneriler de bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler : Kazak, Geleneksel, Gelinlik, Modern, Tasarım

Bridal and wedding gowns changed over time in parallel to change in fashion trends but without losing the associated symbolic value until today. Although bridal's symbolic value was preserved until today but the national and cultural characteristics of them was abandoned. With the spread of western fashion trends, the traditional bridals that once were a reflection of the culture lost its functionality and the society began to adapt to western bridal dresses; For that reason, it is important to study traditional bridal examples and explore the used materials, fabric, color, model and cut in order to preserve these features in contemporary bridal designs. For that matter, aiming to revive traditional bridal dresses was thought of by tracing the process of change that occurred from the past until today, and following this investigation with creating new designs that are intended to form a new resource for this topic. The research aim is investigating the process of change and modernization of traditional Kazakh bridal dresses in order to come out with modern bridal dress designs that reflects traditional features and suitable for the present time as well. The study covered traditional Kazakh wedding dresses worn between 1900-2000 years, the samples that were found in the museums consisted of six jackets (Kamzol), six long shirts (koylek), six bridal headdresses (saukele), one shalwar, one belt, one bridal veil (caulık), one önır and two wedding rings. During the interview process a total sample of two hundred women who got married between 1950 and 2000 years were interviewed; forty women for each 10 years' interval, while the designed samples covered thirty designs created by the researcher. In accordance with the study's sub-objectives; data related to traditional Kazakh bridal dresses were collected from museums, and studied using the observation method. For information interpretation about the collected traditional bridal data the descriptive method was used. For the second sub-objectives of the study; data were obtained through interview process. The data obtained were analyzed using a percentage system and the evaluation of data was through researcher's interpretation. For the study's third sub-objective; photographs of the traditional bridal dresses that were worn after 1990 year were collected and compared with traditional bridal dresses in terms of type of cloth used, colors, model, cut, and decorative features. The evaluation of the comparison was in the form of interpretation. The study's forth sub-objective, was making use of the traditional bridal dresses to inspire the design of a contemporary bridal dress. One bridal dress model was developed for the design phase. Examining bridal dresses located in Kazakhstan museums and culture house in addition to documenting the details of the fabric, color, pattern, technical specifications and cut is a valuable addition of great importance to the literature. In this way, preserving the richness of traditional Kazakh bridal dresses and revitalizing it for the future generation is undoubtedly of a great importance. As a result; this research shows traditional bridal dresses that reached to us from the past can be used as inspiration for today's fashion designers as well as some suggestions on how to pass this resources for future generations.Key Words : Kazakh, Traditional, Bridal Dress, Modern, Design.