Tepme keçe yüzeylerde bitim (Apre) işlemleri üzerine deneysel bir çalışma

Abstract

Türklerin bilinen en eski tekstil sanatlarından biri olan keçenin ilk olarak kim tarafından bulunduğu ve keçenin ilk defa nasıl yapıldığı, kullanıldığı hakkında kesin veriler elde edilememiştir. İlk örnekleri Uygurlar döneminde görülmekle birlikte Türk kültürünün ve yaşantısının hemen her döneminde keçe kullanılmıştır. Keçe, keratin yapılı deri ürünü hayvansal liflerin örtü hücrelerinin alkali, nem, ısı, basınç ve hareket etkisinde birbirlerine çözülmeyecek şekilde kenetlenmesiyle elde edilen tekstil yüzeyleridir. Keçe, günümüzde geçmiş yıllara oranla farklı kullanımlarla artış göstermiş, ülkemizde ve dünya ülkelerinde keçe ürün çeşitliliği önemli hale gelmiştir. Araştırmada betimsel ve deneysel araştırma modelleri kullanılmıştır. Araştırmanın ilk aşamasında konunun temellendirilmesi ve yönlendirilmesi için literatür taraması yapılmıştır. Araştırmanın mekanik ve kimyasal bitim işlemlerinin tepme keçe yüzey üzerindeki etkilerinin denenmesinde deneysel araştırma modeli uygulanmıştır. Araştırma sonucunda; uygulanan anket değerlendirmelerinden geleneksel olarak uygulanan yıkama ve kurutma bitim işlemlerinden farklı olarak günümüzde atölyelerde gerçekleştirilen çeşitli bitim işlemlerinin olduğu, keçe ürünlere estetik görünüm kazandırmada çoğunlukla kenar düzgünleştirme bitim işleminin uygulandığı, uygulanan yöntemler açısından jilet ile temizleme ve el ile düzgünleştirme(kenar) işlemlerinin örneklemdeki atölyelerde benzer şekilde gerçekleştirildiği görülmüştür. Bunun yanında pres gibi işlemler için atölyelerin yeterli donanıma sahip olmaması nedeniyle dışarıdan yardım aldıkları tespit edilmiştir. Araştırmada farklı atölyelerden elde edilen bilgilerle, deneysel işlemler görseller ve işlem basamakları ile ayrıntılı olarak incelenmiştir. Keçe üzerinde farklı özellikler kazandırmada uygulanan kimyasal bitim işlemleri(güç tutuşurluk, su-yağ iticilik, güve yemezlik) bakıldığında; testler sonucunda güç tutuşurluk deneysel işleminin kontrol ve deney numuneleri arasında negatif yönde su-yağ iticilik ve güve yemezlik işlemlerindeki kontrol ve deney numuneleri arasında pozitif yönde sonuçlar elde edildiği görülmüştür.

One of the oldest known textile arts of the Turks, in relation to felt no definitive data was obtained who was the first find and how the first time the felt was made and used. Although the first examples were seen during the Uighur period, felt was used in almost every period of Turkish culture and experience. Felt is a textile surface obtained by binding keratin-made leather products of animal fibers in such a way that they do not dissolve in the effect of alkaline, moisture, heat, pressure and movement of cover cells. The felt has increased with different uses compared to the past years and felt product variety has become important in our country and world countries.Descriptive and experimental research models were used in this study. In the first stage of the research, the literature search was conducted to establish and direct the subject. Experimental research model has been applied to the effects of the mechanical and chemical finishing operations of the research on the felt surfaces.As a result of the research; according to survey evaluations unlike the traditionally applied washing and drying finishing processes, it is seen that there are various finishing operations carried out in the workshops today. It has been seen that razor-sharpening and manual smoothing (edge) operations are performed similarly in the sample workshops in terms of the applied methods, in which the edge smoothing finishing process is applied in order to give the felt products aesthetic appearance. Besides, it has been found that for operations such as presses, workshops receive outside help because they do not have adequate equipment. In the study, with the information obtained from different workshops the experimental procedures were examined in detail by visuals and processing steps. Considering the chemical finishing processes to applied different properties on the felt (flammability, water-oil repellency, moth-proofing); as a result of the tests, it was seen that between the control and test samples about flammability negative results were obtained, positive results were obtained between the control and test samples about water-oil repelling and moth-proofing.