Edirne Arkeoloji ve Etnografya Müzesi`nde bulunan halıların motiflerinin yeni tasarımlarda kullanılması

Abstract

Dokumacılık insanların giyinme, örtünme gibi temel ihtiyaçlarını karşılamanın yanında dokunduğu yörenin özelliklerini ve kültürel değerlerini yansıtan tekstil yüzeyi oluşturma yöntemidir. Halı dokumacılığı da geçmişimizi yansıtması yanında, geleneklerimizi sürdürebilmemiz ve gelecek kuşaklara bu değerleri aktarabilmemiz açısından önemlidir. Anadolu'nun birçok yerinde, evin bir köşesine kurulan tezgâhta dokunan ve önemli bir yere sahip olan halılar, günümüzde fabrikasyon halıların üretilmesiyle eski önemini kaybetmiştir.Geçmişte yoğun olarak dokunan ancak günümüzde azalan halılar evlerde, özel arşivlerde ve müzelerde korunmaya çalışılmaktadır. Müzeler, sanat ve bilim eserlerinin halka gösterilmek üzere sergilendiği ya da bu eserlerin saklandığı yerlerdir. Bu araştırmada Edirne Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde sergilenen birçok yöreye ait halıların tanıtılması ve motiflerinden tekstil yüzey tasarımları yapılması amaçlanmıştır.Bu çalışma müzede teşhirde ve depoda bulunan 102 halı üzerinde yapılmıştır. Halılar yöre, boyut, dokuma özellikleri, motif, renk ve kompozisyon açılarından incelenmiş ve değerlendirilmiştir. İncelenen bütün halı çeşitlerinin atkı ipliklerinde ve ilme ipliklerinde yün ipi kullanıldığı, çözgü ipliklerinde pamuk, yün, hasır ve tiftik iplerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Müzedeki halıların en çok seccade halısı olduğu, bunu sırasıyla namazlık, kelle, heybe, yastık, çanta, taban, yol halısı olduğu görülmüştür. Yirmi adet yeni tekstil yüzey tasarımları hazırlanmıştır. Hazırlanan tasarımlar içerisinden seçilerek dokuz tanesi baskılı yüzeye, üç adedi dokuma yüzeye, bir adedi örme yüzeye uygulanmıştır.

Weaving is a method of creating a textile surface that reflects the characteristics and cultural values of the area it touches, as well as meeting the basic needs of people such as dressing and covering. Carpet weaving is important not only to reflect our past but also to be able to sustain our traditions and transfer these valves to future generations. In many parts of Anatolia, the carpets, which have been woven in a loom established on a corner of the house and have an important place, have lost their former significance with the production of fabricated carpets.The carpets which were heavily touched in the past but nowadays are less, are being tried to protect at homes, in private archives and in the museums. Museums are places where art and science works are displayed for public or places where works are hided. In this research, it has been aimed to introduce the carpets belonging to many localities exhibited in Edirne Archeology and Ethnography Museum and to make textile surface designs from their motifs.This work has been carried out on two hundred and two carpets exhibited and stored in the museum. The carvings were examined and evaluated in terms of region, size, weaving characteristics, motif, color, composition. It has been found that woolen yarns are used in the weft yarns and weft yarns of all the carpet types examined, cotton, wool, wool and mohair yarns are used in the warp yarns. It is seen that the carpets in the museum are the most rugged carpets, followed by prayer, head, saddlebag, pillow, bag, base, road carpet. Twenty new textile surface designs were prepared. Selected from the designs, nine were applied to the printed surface, three to the woven surface and one to the knitted surface.