Türk sanatında mistik semboller

Abstract

Bu çalışma Türk sanatında geçmişten günümüze varlığını sürdüren; geleneksel değerlerde, halk inanışlarında ve güncel sanatta yer alan mistik değerlerle ve inanışlarla bağlantı kurmak amacıyla hazırlanmıştır. Konuyla ilgili olarak gerekli alan araştırmaları yapılmıştır. Alana yön veren ve örnek teşkil eden gerekli eserler incelenmiştir. Çalışmada nitel yöntemlerden literatür taraması yöntemi uygulanmış olup tarih öncesi ve günümüz dönemi Türk sanatında mistik sembolizm konusuna ve konuyla ilgili sanatçılara yer verilmiştir. Ardindan sembol kullanımına örnek teşkil edecek olan sanat eserleri üretilmiş ve bunlar üzerinden alana katkı sağlanmıştır. Literatür taramasıyla birlikte gerekli kaynaklar konuyla bağlantılı bir şekilde sınırları belirlenerek ve bu sınırları aşmadan gerekli yerlerde kullanılmıştır. Günümüz sanat anlayışında her konuya kapısını aralayan sanatımız halen yeni nesil, geleneklerine bağlı, eserlerinde Türk öğretilerine yer veren sanatçılarla varlığını sürdürmektedir. Erken dönemlerden itibaren kendini sembollerle ifade eden sanatçı günümüzde de kendini ifade edebilmek için sembollerden yararlanmaktadır. Bu bağlamda yerel, yöresel, geleneksel ve güncel unsurlar yerlerinde incelenmiştir. Bu değerlendirmeler sonucu günümüze, geleneksel Türk sanatı bağlamında mistik yansımalar ve semboller incelenmiştir. Mistik semboller açısından değerlendirilecek olan Türk sanatı incelemesinde geçmiş, gelecek ve günümüz çalışmalarına ek olarak kozmogonik ve semiyotik değerlere de yer verilmiştir. Mistik sembolizm kapsamında da geçmişten günümüze; dini, felsefi, tasavvufi ve kendine özgü kavramsal içeriği olan mistisizme yer verilmektedir. Günümüz Türk sanatında da mistik sembolizmin izlerine rastlanmaktadır. Zaman sınırlamasında geçmiş dönem örneklemelerinde Orta Asya Türk kültür ve sanatından örneklemeler yapılmış, sonrasında da günümüz Türk sanatından ve Anadolu halk kültürü ve inanışları örneklemelerine yer verilmiştir. Tarih öncesi Türk sanatından 13. yy. Anadolu Selçuklu Devleti' nin yıkılışına kadar olan süreçle geçmişe; Anadolu halk kültürü ve inanışları günümüz örnekleriyle de günümüzden geleceğe örnekler verilmiştir. Araştırma sürecinde sembolik değerlerin devam ettiğini, geçmiş gelecek bağlamında her türlü doküman, nesne, sembolik unsurlarla ortak çalışılarak uygun bir dil oluşturulmuştur. Çalışmada araştırmacı tarafından üretilen eserler ise çalışma içerisinde son bölümde manifestolarıyla birlikte sunulmuştur. Bilim Kodu :404Anahtar Kelimeler :Mistik, Türk Sanatı, Sembol, Orta AsyaSayfa Adedi :251Danışman:Doç. Dr. Fulya BAYRAKTAR

This study has been prepared to make connection between traditional values from the past and mystical values and beliefs which subsist in folk beliefs. Surface explorations and field studies were carried out about the subject. Necessary works of art which guide and exemplify field related subjects were examined. In the study, mystical symbolism in pre-historic and contemporary Turkish art was examined and artists related to the subject were discussed. Together with literature review, necessary resources were quoted in a limited way in conjunction with the subject without exceeding determined limits. In today's understanding of art, our art which opens its doors in every issue continues its existence with artists of the new generation, who are devoted to traditions and who include Turkish teachings in their works. Artist who has expressed himself with symbols since early times, also benefits from symbols to express himself. In this context, local, regional, traditional, and contemporary elements were examined in their place. As a result of these evaluations, mystical reflections and symbols conveyed in the context of the traditional Turkish art of daily life were examined. In the study of Turkish art which are evaluated in terms of mystical symbols, in addition to past, future, and present studies, cosmogonic and semiotic values were also included. Within the scope of mystical symbolism from past to present; mysticism, which has religious, philosophical, mystical, and specific conceptual content is discussed. There are traces of mystical symbolism in contemporary Turkish art. For time limits, samples from Central Asian Turkish culture and art are used in the past period exemplifications, and later samples of contemporary Turkish art and Anatolian folk culture and beliefs are included. With samples from prehistoric Turkish art to 13th century until the collapse of the Anatolian Seljuk State examples of past were given; whereas examples of today to future were given with Anatolian folk culture and beliefs. In the research process, an appropriate language in which symbolic values subsist in the context of past and future has been created by bringing together all kinds of documents, objects, and symbolic elements. Works, produced by the researcher in the study are presented together with the manifestos in the last section. Science Code :404Key Words :Mystic, Turkish Art, Symbol, Central AsiaNumber of Pages :251Advisor:Assoc. Dr. Fulya BAYRAKTAR