Topkapı Sarayı Müzesi`nde bulunan seraser dokumaların incelenmesi ve tekstil tasarımında esin kaynağı olarak kullanılması

Abstract

Türk kültür ve zevkinin bütün inceliklerini yansıtan, bir gelenek halinde büyük titizlikle bohçalanarak saklanan padişah giysileri, Osmanlı dokuma sanatının en önemli belgesel ürünleridir. Osmanlı'da dokuma sanatının verimliliği kıyafetlere de ihtişam olarak yansımış, saray nakkaşhanesinde çizilen desenler ehil dokuma ustaları tarafından dokunarak değerli ipek kumaşlar meydana getirilmiştir. Altın ve gümüş tellerle dokunmuş ipek kumaşlar saray hayatında önemli yer tutmuştur. Saray dokumalarının en değerli örneklerinden, gösterişli, ağır ve son derece pahalı bir kumaş olan seraser, tüm yüzeyinde altın ve gümüş ipliklerin kullanıldığı, genellikle desenlerde renkli ipek ipliklerle kontur yapıldığı, atkı yüzlü ipekli bir dokumadır. Bu çalışmanın amacı Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan Osmanlı saray kumaşlarından seraser dokumaların, malzeme, teknik, renk ve kompozisyon özelliklerinin incelenmesi, bulguların ortaya konulması ile bu alanda kaynak oluşturarak kültür mirasımıza sahip çıkmak ve dokuma sanatının bu önemli eserlerinden günümüz tekstil tasarımında esin kaynağı olarak faydalanmaktır. Araştırma verisi, araştırma kapsamındaki seraser dokuma görsellerinin Topkapı Sarayı Müzesi'nden temin edilmesi ve görsel analiz yöntemiyle incelenmesi ve oluşturulan bilgi formlarına kaydedilmesi sonucu toplanmıştır. Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan padişah elbiseleri koleksiyonuna ait kaftan, şalvar ve entari olmak üzere 11 adet seraser dokuma incelenerek bulgular ortaya konulmuş ve desen çizimleriyle desteklenmiştir. Eşsiz güzellikteki motifleri ve ihtişamıyla tüm dünyanın hayranlığını uyandıran seraser dokumalardan, esin kaynağı olarak faydalanılarak kumaş desenleri tasarlanmıştır. Seraser dokumaların motif ve renk analizlerine göre, eserlerde kullanılan motiflerin genel karakterini bozmadan, uygun motif boyutları ve yerleşim düzeni seçilerek ve uygun renkler kullanılarak 10 adet tasarım yapılmıştır. Koleksiyondaki 2 tasarım dokunmuştur. Dokumalar, görünüm özellikleri açısından seraser dokumalara uygun olarak jakarlı dokuma makinesinde üretilmiştir. Koleksiyondaki 8 tasarım uygun zemin renginde kumaşlar seçilerek, dijital baskı ile desenlendirilmiştir. Kumaşlar tekstil ürünü haline getirilerek sunulmuştur.

The sultan's clothing, which reflects all the subtleties of Turkish culture and sophistication and is carefully kept according to the traditions, is the most important documentary product of Ottoman weaving art. The efficiency of the art of weaving in the Ottoman Empire was reflected as a glamor to the clothes, and the patterns drawn in the palace nakkaşhane were created by the successful weaving masters to create valuable silk fabrics. The silk fabrics woven with gold and silver wire hold an important place in the palace life. One of the most valuable examples of palace weaving, seraser is a heavy and extremely expensive fabric. It is a weft-faced silk fabric, where gold and silver yarns are used on the entire surface, and are usually made with colored silk yarns. The aim of this study is to examine the material, technique, color and composition properties of seraser fabrics from the Ottoman palace fabrics at Topkapı Palace Museum, to present our findings and to benefit from our cultural heritage and to benefit from these important works as inspiration in today's textile design. The research data were collected from Topkapı Palace Museum by using visual analysis method and seraser weaving visuals were collected and recorded in the data sheets. Eleven seraser weaving, including caftan, şalvar and entari, belonging to the collection of sultan clothes in the Topkapı Palace Museum were examined and findings were documented, documented with photographs and supported by pattern drawings. Fabric patterns have been designed by utilizing the Seraser weavings, which evoke the admiration of the whole world with its unique beauty motifs and splendor. According to the motif and color analysis of Seraser fabrics, 10 designs were made by selecting appropriate motif dimensions and layout and using appropriate colors without disturbing the general character of the motifs used in the works. The 2 designs in the collection are woven. Fabrics are produced in jacquard weaving machine according to seraser weaving in terms of appearance properties. 8 designs in the collection are patterned with digital printing by selecting appropriate floor color fabrics. The fabrics are presented as textile products.