Ankara`daki müze öneklerinde aydınlatma yöntemleri ve önleyici koruma yöntemi olarak ışığın denetimi

Abstract

Bir nesne doğası gereği kendisinden, kullanım biçimlerinden veya içerisinde bulunduğu çevreden kaynaklanan nedenlerle, yaratıldığı andan itibaren bozulmaya başlar. Farklı niteliklerdeki malzemelerden oluşan koleksiyonların sergilendiği müzelerde bozulmaya yol açan sıcaklık, bağıl nem, biyolojik etkenler, kirletici maddeler, fiziksel kuvvetler, ışık gibi çok çeşitli çevresel etkenler vardır. Bu etkenlerin denetimi koleksiyonların uzun erimli korunması için hayati önem taşımakta, eserlerin uygun ortamlarda sergilenmesi bozulmayı azaltıp geciktirmektedir. Nesneleri görmenin koşulu olan ışık müzelerde denetlenmesi gereken zarar verici etkenlerin başında gelmektedir.Müzelerde önleyici koruma yöntemi olarak ışığın kontrol edilmesiyle, sergilenen koleksiyon malzemeleri üzerinde bozulmaya neden olabilecek aydınlatma kaynaklı unsurların etkilerinin azaltılması veya önlenmesi yoluyla kültürel mirasın korunması hedeflenmektedir. Bu bakımdan, temel sorumluluğu; koruma ve sergileme üzerine yoğunlaşan müzelerin, bu önceliklerini olabildiğince başarılı bir şekilde yerine getirmesinde ışık, dolayısıyla aydınlatma kavramı dikkatle incelenmesi gereken önemli bir unsur olarak öne çıkmaktadır.Bu çalışmada, araştırma konusu olarak, Ankara Etnografya Müzesi, Ankara Resim ve Heykel Müzesi, Ankara Rahmi M. Koç Müzesi, PTT Pul Müzesi ile Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi'nde uygulanan aydınlatma yöntemleri ve bu yöntemlerin sergideki malzemelerin korunmasına etkisi ele alınmıştır. Böylece müze türü, müze mimarisi, koleksiyonlardaki malzeme çeşitliliği ve bunların ışığa duyarlıkları gibi çeşitli özellikleriyle Türkiye'de bulunan farklı müze türlerini temsil eden örnekler üzerinden, Türkiye müzelerinin genelinde görülen sergideki koleksiyonların aydınlatılmasına ilişkin karşılaşılabilecek korunma problemlerinin belirlenmesi ve bunlara uygun çözüm önerilerinin getirilmesi amaçlanmıştır.Araştırmadan elde edilen sonuçlar, incelenen müzelerde koleksiyonların korunması için önleyici koruma bilincinin arttırılması, aydınlatmaya ilişkin uygulamalarda uluslararası geçerliliği kanıtlanmış koruma yöntemlerinin benimsenmesi ve korumanın sürekli olması gerekliliğini göstermektedir.

Objects naturally start to decay from the time they are produced due to the nature of their materials, the way they are used, and the environment in which they are located. There are many environmental factors, such as temperature, relative humidity, biological factors, contaminants, physical forces, and light, which affect the environment of museums where collections of items with different characteristics are displayed. Monitoring these factors is critical for the conservation of displayed objects in the long term, and display in appropriate environments can improve and delay the deterioration process. Lighting in museums is one of the most harmful factors that should be controlled. By controlling the lighting in museums as a preventive conservation method, the aim is to reduce or prevent the effects of lighting-related factors that could decay collection objects on display and to preserving the cultural heritage by doing so. Therefore, museums, whose main responsibilities are the protection and display of objects, should carefully examine lighting and relevant lighting concepts to avoid the decay of displayed objects as far as possible.This study reviewed the lighting methods used in Ankara Ethnography Museum, Ankara State Museum of Painting and Sculpture, Ankara Rahmi M. Koç Museum, PTT Stamp Museum, and Erimtan Archeology and Art Museum, and assessed the effects of these methods on preserving the objects on display. This study also aimed to detect the lighting-related issues seen in the collections of Turkish museums and to offer appropriate suggestions for solutions by considering the examples in Turkey representing different museum types with various characteristics, such as museum type, museum architecture, the material variety of objects in collections, and objects' sensitivity to light.The results of this study indicate that awareness of preventive conservation should be increased, internationally accepted conservation methods should be adopted for lighting-related practices, and should be maintained continuously for the protection of the collections in the museums examined in this study.