Klasik Türk mûsikîsi ses icrâcılığının tarihsel seyri

Abstract

Klasik Türk Mûsikîsi ses icrâcılığının tarihsel seyrinin araştırıldığı bu çalışma, konu ile ilgili bulunan verileri tasnif etmek, dönemsel bakış açılarını tespit etmek, odak noktalarını dikkate alarak neden-sonuç ilişkilerini ortaya koymak ve tarihsel süreçte yaşanan icrâ dönüşümlerinin sebepleri hakkında analitik bir yorum getirmek amacıyla hazırlanmıştır. Yazılı kaynaklarla sınırlandırılan bu araştırmada, nitel yöntemle çalışılan betimsel bir tarama modeli kullanılmıştır. Literatür tarama ve doküman incelemesi yöntemleri kullanılarak araştırma amaçları doğrultusunda toplanan verilerin değerlendirilmesiyle ulaşılan bulgular, tematik sınıflandırmaya tabi tutularak çalışmanın ana ve alt bölümleri oluşturulmuştur. Verilerin niteliği göz önüne alındığında, Klasik Türk Mûsikîsi ses icrâcılığının tarihsel seyri konusunu edvârlarda ve modern müzikoloji kaynaklarında olmak üzere iki ana başlık altında incelemenin, konunun anlamlı bölümlere ayrılmasına fayda sağlayacağı ortaya çıkmıştır.`Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum: Edvârlarda Ses İcrâcılığı` ana bölümü; `insan sesinin önemi`, `ses ve insan anatomisi`, `ses ve insan bilinci`, `ses ve insan psikolojisi`, `insan sesinin ve hânendeliğin tasnifi`, `sese ilişkin terminoloji`, `hânendelik kültürü ve meclis âdâbı`, `ses icrâcılığında üslûp ve estetik`, `meşk ve hânendelik eğitimi` ve `ses icrâcılığında mûsiki pratiği` olmak üzere on alt bölümde incelenmiştir. Alt bölümlere ses icrâcılığı ile ilgili edvârlarda geçen bilgilerin konulara ve yüzyıllara göre dağılımı da eklenerek bu ana bölüm tamamlanmıştır. `İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum: Modern Müzikoloji Kaynaklarında Ses İcrâcılığı` ana bölümü ise; `ses icrâcılığının önemi`, `ses icrâcılığı ile bestekârlık arasındaki ilişki`, `ses icrâcılığında eğitim`, `ses icrâcılığında üslûp kavramı` ve `ses icrâcılığında solistlik kavramı` olmak üzere beş alt bölümde ele alınmıştır. Sonuç bölümünde ise, tezin iki ana bölümünü oluşturan edvârlarda ve modern müzikoloji kaynaklarında ses icrâcılığı ile ilgili temel bakış açıları tespit edilmiş ve tarihsel süreç yönünden değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda, edvârlardan modern müzikoloji kaynaklarına intikalde, yazılı kaynaklara yansıyan anlayışın, pratikte yaşanan değişimlerle paralellik taşıdığı; XX. yüzyılın başlarından itibaren ise, günümüz icrâlarının analizine ışık tutan çarpıcı dönüşümlerin yaşandığı tespit edilmiştir.

This study, which examines the historical course of vocal performance in Classical Turkish Music, was conducted in order to classify the data obtained regarding the subject, address the periodic perspectives, reveal causal relationships taking into consideration the focus points and make an analytical interpretation about the causes of performance transformations experienced within the historical process. In this study, which is limited to written sources, a descriptive survey model which is studied by qualitative method was used. The findings obtained by evaluating the data collected in line with the purposes of the study through literature review and document analysis methods were subjected to a thematic classification and main and sub-sections of the study were formed. Given the nature of the data, it turned out that the examination of the historical course of vocal performance in Classical Turkish Music under two main headings inluding edvars and modern musicology sources could help the subject to be categorized into appropriate sections.The main section, `Findings and Interpretation of the First Sub-Problem: Vocal performance in Edvars`, has been examined under ten sub-sections entitled `the importance of human voice`, `voice and human anatomy`, `voice and human consciousness`, `voice and human psychology`, `classification of human voice and vocal performance`, `terminology regarding voice`, `culture of vocal performance and unwritten rules of vocal performance circles`, `style and aesthetics in vocal performance`, `vocal practice and performance education` and `musical practice in vocal performance`. This main section has been completed by including in these sub-sections the distribution of the information about vocal performance found in the edvars according to themes and centuries. The other main section, `Findings and Interpretation of the Second Sub-Problem: Vocal Performance in Modern Musicology Sources`, has been treated under five sub-sections as `the importance of vocal performance`, `the relationship between vocal performance and composing`, `education in vocal performance`, `the concept of style in vocal performance`, and `the concept of soloist in vocal performance`. In the conclusion section, the main perspectives about vocal performance in edvars and in modern musicology sources, which constitute two main sections of the thesis, were identified and evaluated with respect to historical process. As a result of these evaluations, it was been found that the understanding reflected in the written sources in the transformation from the edvars to modern musicology sources has parallels with the changes in practice, and that since the beginning of the 20th century onward, there have been dramatic transformations that shed light on the analysis of contemporary performances.