Tekstil tasarımında kullanılan biyomateryaller ve bir biyotasarım uygulaması: Kombucha örneği

Abstract

Günümüzde tekstil tasarımı ve üretiminde kullanılan geleneksel teknikler, farklı bilim dallarının bir araya getirilmesiyle yeni bir boyut kazanmıştır. Teknoloji ve mikrobiyolojiyi birleştiren çalışmalar, disiplinler arası yaklaşımıyla geleneksel tekstillerin özelliklerini geliştirmek ve değiştirmek için yeni yöntemler yaratmaktadır. Bunun sonucu olarak, yeni tasarım kavramları oluşturmak için hayvansal ve bitkisel materyallerden giderek daha fazla yararlanılmakta, tekstilde sürdürülebilir tasarım yaklaşımları için biyomateryal kullanma fikri önem kazanmaktadır. Bu çalışmanın amacı da, alışılmışın dışında bir biyomateryal kullanarak tekstil tasarımında biyotasarım kavramının uygulanabilirliğini deneyimlemek ve kombuchanın bir biyomateryal olarak yetiştirilmesi ile farklı tekniklerle alternatif yeni tekstil yüzeyleri oluşturmaktır. Bu amaçla, tez kapsamında biyotasarım kavramının genel özellikleri açıklanarak tekstil tasarımında kullanılan biyomateryal çeşitlerinden örnekler verilmiştir. Bakteri ve mayaların simbiyotik birlikteliğinden oluşan ve daha çok fermente bir içecek olarak tüketilen Kombuchanın biçimlendirilebilen ve kurutulabilen bakteriyel selüloz tabakasının işlenmesi yeni bir yöntemdir ve tasarımcılar tarafından ilgiyle karşılanmaktadır. Kombucha kültürü fermentesinden elde edilen selülozik yapı, çeşitli işlemlerden geçirilerek, yüzeyine uygulanabilen tasarım öğeleri, tekstil teknikleri, baskı ve renklendirme tekniklerine ilişkin denemeler yapılmış, elde edilen bulgular hazırlanan deney formlarında sunulmuştur. Kombucha fermantasyonunda kullanılan farklı substrat kaynaklarının renk oluşumuna etkileri, ph değerleri ile tabaka oluşum süreleri karşılaştırılmış ve sonuçlar tablolar halinde verilmiştir. Ayrıca, kombucha ile giysi ve aksesuar üretiminin mümkün olup olmadığını deneyimlemek amacıyla; model üzerinde kalıplama yöntemiyle (dikişsiz) ve kalıp yardımıyla kesilip dikilerek 2 adet giysi tasarımı yapılmış, aksesuar yapımında kullanımına ilişkin olarak , birer adet çanta, gerdanlık, bileklik ve küpe örnekleri tasarlanmıştır. Sonuç olarak; biyotasarım kavramıyla birlikte, bir biyomateryal kabul edilen kombuchanın tekstilde kullanımı, ürün tasarımında sürdürülebilirlik ve ilginç estetik görünüm gibi çekici avantajlar sunmakla beraber, endüstriyel üretim için daha çok hazırlık ve çalışma yapılması gereklidir.

The traditional methods and techniques of textile design and textile manufacturing have gained a new momentum with the help of innovations from various scientific fields. Studies that integrate technology and microbiology create new inter-disciplinary methods. As a result, utilization of animal and plant-based materials in creating new design concepts have increased and biomaterials have gained a greater importance as a potential source for environmentally sustainable design approaches. The current study aims to test the applicability of combucha, a unconventional biomaterial in textile design; and to create alternative textile surfaces using various growing and dyeing techniques and methods. To this purpose, the general properties of bio-design as a concept and various biomaterials that are used as textile materials are discussed. The cellulosic by-product material from the fermentation of combucha was processed and various design concepts, textile techniques, print and dyeing methods were applied on the resulting surface, the results from these experiments are presented in a systematic fashion. The impact of different substrates during the fermentation process on colorization, ph values and layer formation durations are also discussed in a comparative manner and presented in corresponding tables. Furthermore, in order to test the potential of the material in clothing and accessories production, 2 dresses were created; one using molding without any stiches and one using both molding and stitching methods. As for accessories; a handbag, a necklace, a wristband and a pair of earrings were designed. It is concluded that combucha as a bio-material has not only a high degree of environmental sustainability but also has a significant potential with interest-grabbing aesthetic properties. The processing of the easy-to-shape and dryable cellulosic layer of fermented combucha is a brand-new method that attracted the interest of designers from various fields.