Türkiye`de uygulanan yatırım teşvikleri ve TRA2 bölgesinde bir araştırma

Abstract

Ülkelerin gelişmesi ve kalkınmasında uygulanan devlet politikalarında ve kamu kaynaklarının adil olarak tabana yayılmasında devlet teşviklerinin önemi büyüktür. Ancak teşviklerin daha verimli ve etkili kullanımının sağlanabilmesi için, teşviklerden yararlanan işletmelerin, sektörlerin ve bölgelerin ihtiyaçlarının doğru belirlenmesi ve memnuniyet düzeylerinin değerlendirilmesi gerekmektedir.Bu çalışmanın amacı; yatırım teşviklerinin Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan illerinden oluşan TRA2 bölgesinin sosyo – ekonomik olarak kalkınmasında, bölgede üretim ve istihdamın artırılmasında, geleceğe dönük yatırım kararlarının alınmasında etkili olup olmadığını belirlemektir. Bu amaca ulaşabilmek için yürüttüğümüz araştırmada; TRA2 bölgesinde faaliyette bulunan ve teşviklerden yararlanan işletmelerin kuruluş amaçları, kuruluş yerleri ile ilgili sorunları, kapasite kullanım oranları, ihracat durumları, yararlandıkları yatırım teşvikleri, teşviklerden yararlanma esnasında karşılaştıkları güçlükler, yararlanılan teşviklerin üretim, istihdam ve yatırım kararlarına etkileri, teşviklerin beklentilerini karşılayıp karşılamadığı, yatırım planları ve yatırım yaparken karşılaştıkları sorunlar anket yöntemiyle incelenmiştir.Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde teşvikin tanımı ve özellikleri, Türkiye'deki güncel teşvik uygulamaları üzerinde durulmuştur.Çalışmanın ikinci bölümünde, yatırım teşviklerinin TRA2 bölgesinin sosyo – ekonomik olarak kalkınmasında, bölgede üretim ve istihdamın artırılmasında, geleceğe dönük yatırım kararlarının alınmasında etkili olup olmadığının belirlenmesine yönelik yapılan araştırmadan elde edilen bulgular ve bu bulguların değerlendirme sonuçlarına yer verilmiştir.Araştırmanın sonucunda yatırım teşviklerinin, beklenen düzeyde olmasa da, TRA2 bölgesinin sosyo – ekonomik olarak kalkınmasında, bölgede üretim ve istihdamın artırılmasında, geleceğe dönük yatırım kararlarının alınmasında etkili olduğu görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Teşvikler, Yatırım Teşvikleri, Türkiye'deki Teşvik Uygulamaları, TRA2 Bölgesi

State incentives have a great significance in state policies applied for recovery and development and in equitable distribution of public resources to whole public. However, in order to ensure more efficient and effective use of incentives; needs of enterprises, sectors and regions which benefit from incentives should be determined accurately and their satisfaction levels should be evaluated.The aim of this study is to determine whether the investment incentives are effective in socio - economic development, production and employment increasement and future investment decisions of TRA2 region which consists of Ağrı, Kars, Iğdır and Ardahan provinces in Eastern Anatolia Region. In this study, enterprises operating in the TRA2 region which are benefiting from incentives were examined via survey method in order to determine effectiveness of incentives. The enterprises were examined regarding following aspects: Objectives of establishment, problems related to the locations of establishment, capacity utilization rates, export situations, benefitted investment incentives, difficulties faced during utilization of incentives, effects of incentives on production, employment and investment decisions, whether the incentives meet the expectations, investment plans and the faced problems while making investments.The study consists of two parts. First part of the study includes; definition and properties of promotion, current incentives applied in Turkey.Second part of the study includes research findings and evaluation of the finding results. The findings were obtained by gathering data related to effectiveness of investment incentives on socio - economic development, production and employment increasement and future investment decisions of TRA2 region.Result of the research indicates that investment incentives are effective, although it is not at expected level, for socio - economic development of TRA2 region, for increasing production and employment in the region and for making future investment decisions.Keywords: Incentives, Investment Incentives, Incentive Applications in Turkey, TRA2 Region