Diabetik hastalarda kontrast maddenin yol açtığı nefropati (kotrast nefropati) sıklığı ve kalsiyum kanal blokeri kullanımının etkisi

Abstract

I. ÖZET Radyokontrast maddeler(RKM) hastanede ortaya çıkan nefropatilerin %12'sinden sorumludur. Radyokontrast nefropati(RKN) gelişmesi için diyabet bir risk faktörü olarak gösterilmektedir. Bu risk beraberinde renal fonksiyon bozukluğu da var ise daha da artmaktadır. Bu prospektif çalışmada diyabetik hastalarda diyabetik olmayanlara göre radyokontrast nefropati sıklığını ve kalsiyum kanal blokeri kullanarak böbrekler üzerine olan etkilerini değerlendirmeyi amaçladık.Koroner kalp hastalığı nedeniyle koroner anjiografi planlanan 27'si diyabetik, 16'sı diyabetik olmayan 43 hasta değerlendirildi. Homojen grup oluşturmak için periferik damar hastalığı veya başka bir nedenle radyokontrast madde verilen hastalar çalışmaya dahil edilmedi.Yaş.vücut kitle indeksi.diyabetin tipi, süresi ve regülasyonu, ortalama bazal serum kreatinin değeri, BUN/Cr oranı yönünden eşleştirilerek diyabetik hastaların 18'ine kalsiyum kanal blokeri olarak Adalat Crono® (Nifedipin) 30 mg tablet formu anjiografiden bir gün önce, anjiografi günü(kontrast madde verilmeden önce), anjiografiden 1 ve 2 gün sonra olmak üzere toplam 4 kez verildi. Dokuz diyabetik hastaya ve nondiyabetik onaltı hastaya kalsiyum kanal blokeri verilmedi. Hastaların hepsinde serum total kolesterol.yüksek dansiteli lipoprotein(HDL), düşük dansiteli lipoprotein(LDL), trigliserid(TG),kan üre azotu(BUN), kreatinin, açlık kan şekeri, 24 saatlik idrarda protein, mikroalbumin ve kreatinin, diyabetiklerde glikozite hemoglobin (HbAıc) düzeyleri ölçüldü ve kreatinin klirensi hesaplandı. Serum glukoz, BUN, kreatinin, tiobarbitürik asid ile reaksiyona giren maddeler(malondialdehid gibi aldehidler ve diğer karbonil gruplar), nitrit, nitrat, total nitrit+nitrat, total sulfidril gruplar (GSH), bir gecelik idrarda N acetyl-p- glukozaminidaz(NAG) ve mikroalbumin düzeyleri anjiografiden önce (A0), angiografiden 1(Aı) ve 2(A2) gün sonra olmak üzere takip edildi. Kalsiyum kanal blokeri verilen hastalarda yukarıdaki parametreler kalsiyum kanal blokeri verilmeden önce (bazal olarak), anjiografiden önce (A0), anjiografiden 1(Aı) ve 2(A2) gün sonra ölçüldü. Hepsinin kan basıncı, aldığı-çıkardığı takibi yapıldı. Radyokontrast nefropati tanımı için literatürde en sık kullanılan tanımların (kreatinin düzeyinde radyokontrast madde sonrası 24. saat %50, 48. saat %25 artış) ikisi kullanıldı. Radyokontrast madde sonrası 24. saat 4 (4/43; %9.3), 48. saat 8(8/43; %18.6) hastada radyokontrast nefropati gelişti. Diyabetik hastalardaradyokontrast nefropati 24. saatte 3'ünde (3/27; %16.6), 48. saatte 5'inde (5/27; %18.5),diyabetik olmayan grupta ise 24. saatte bir (1/16;%6.25), 48. saatte 3(3/16; %18.75) hastada radyokontrast nefropati gelişti. Kalsiyum kanal blokeri verilen diyabetik hastalarda 24. ve 48. saatte 3 (3/18; %16.6), kalsiyum kanal blokeri verilmeyen grupta 48. saatte 2(2/9; %22.2) hastada radyokontrast nefropati gelişti. Radyokontrast nefropati gelişen olguların sayısı az olduğu için gruplar arası istatistiksel değerlendirme yapılamamakla birlikte kalsiyum kanal blokeri verilen diyabetik olgularda radyokontrast nefropati oranı(%16.6), kalsiyum kanal blokeri verilmeyen olguların oranından(%22.2) daha düşüktü.Tüm hastaların radyokontrast madde sonrası 24. ve 48. saat idrar NAG (p=0.00 ve p=0.01),24. saat mikroalbumin(p=0.00) ve 48. saat serum nitrit (p=0.04) düzeyi bazal değere göre artmış bulundu. Doku oksidan stres göstergesi olan tiobarbitürik asid ile reaksiyona giren maddelerin (başta malondialdehid olmak üzere) radyokontrast madde sonrası serum düzeyinde öncesine göre anlamlı fark saptanmadı. Bu tiobarbitürik asid ile reaksiyona giren maddelerin doku düzeyindeki artışının her zaman seruma yansımamasından kaynaklanabilir.Doğal antioksidan olan ve antioksidan savunmada ilk sırayı alan glutatyon (GSH) düzeyinde diyabetik kalsiyum kanal blokeri verilmeyen ve nondiyabetik hasta grubunda radyokontrast madde sonrası öncesine göre anlamlı azalma olurken(p<0.05), diyabetik kalsiyum kanal blokeri verilen grupta GSH düzeyinde istatistiksel anlamlı değişiklik gözlenmedi. Bu sonuç da kalsiyum kanal blokerinin radyokontrast maddenin oluşturduğu oksidan stresi azaltığı yönünde değerlendirildi.

Radiocontrast media-induced nephropathy (Contrast nephropathy) frequency in diabetic patients and effect of calcium channel blockers SUMMARY Radiocontrast-induced nephropathy is a common cause of hospital- acquired acute renal failure (12%), especially in patients with pre-existing chronic renal insufficiency and diabetes mellitus (1,2). In this prospective study we aimed to evaluate the radiocontrast nephropathy frequency and its effects on renal function when calcium channel blockers were used in diabetic patients compared to non-diabetics. We investigated 43 patients - 27 diabetics, 16 nondiabetics who had been planned to undergo coronary angiography because of coronary heart disease. In order to have a homogeneous group patients who had been given radicontrast because of peripheral vessel disease or other occasions were excluded. Age, body mass index, type, duration and metabolic regulation of diabetes, mean base-line serum creatinine values, BUN/Cr ratio were used to match patients. 18 of diabetic patients were given Adalat Crono®( Nifedipine) 30 mg tablet one a day before angiography, on the day of angiography (before radiocontrast was given) and 1 and 2 days after the angiography. Calcium channel blocker was not given to 9 diabetic and 16 nondiabetic patients. For all of the patients serum total cholesterol, LDL, HDL, triglyseride, BUN, creatinine, glucose, protein, microalbumin, creatinine in 24 hour urine, HbAic (only in diabetics), creatinine clearance values were evaluated. Serum (glucose, BUN, creatinine, thiobarbituric acid reactive substances (TBARS), nitrite, nitrate, total nitrite+nitrate, total sulphydril groups (GSH) and urine ( N-acetyl -p-glucosoaminidase (NAG) and microalbumin levels in overnight urine ) samples were measured before, on the day of angiography, and 1 and 2 days after angiography. In our study contrast nephropathy was defined as a serum creatinine increase of greater than 50% or 25% when measured 24 and 48 hours after radiocontrast exposure. After radiocontrast was given of total patients nephropathy developed in 4 patients (9.3 %, 4/43) on 24th hour, and in 8 patients (18.6%, 8/43) on 48th hour. The frequency of contrast nephropathy among the diabetics were as follows: 3 patients (16.6%, 3/27) on 24th hour, 5 patients(18.5%, 5/27) on 48th hour and for the nondiabetic patients: 1 patient (6.25%, 1/16) on 24th hour, 3 patient (18.75%, 3/16) on 48th hours. Again for diabetic patients on calcium channel blocker group 3 patients (16.6%, 3/1 8) and on the diabetic group that were not given calcium channel blocker 2 patients (22.2%, 2/9) on 48th hours developed contrast nephropathy. Because the radiocontrast nephropathy developed cases were limited in number, groups could not be evaluated statistically; but radiocontrast nephropathy ratio (16.6 %) on calcium channel blocker diabetic group was lower than the ratio of the group who had not been given calcium channel blocker (22.2 %). For all patients after contrast media on 48th hour serum nitrite level (p=0.04), on 24th (p=0.00) and 48th (p=0.01) hours urine NAG level and 24th hour microalbumin level (p=0.00) were found to be elevated in regard to baseline values. Serum TBARS did not have meaningful difference between baseline and after radiocontrast. Glutathione levels were significantly (p<0.05) decreased in the nondiabetic group and the diabetics that were not given calcium channel blocker. On the contrary in the calcium channel blocker diabetic group the serum level of gutathione did not change significantly. This result can be an indicator that calcium channel blockers decreases the oxidant stress of radiocontrast substances.