Tourette bozukluğunda etyolojik etkenler

Abstract

ÖZET Tourette Bozukluğu (TB), motor ve vokal tiklerle karakterize çocukluk çağı başlangıçtı kronik bir nöropsüriyatrik bozukluktur. Son yıllarda TB, gelişimde rol oynayan, genetik, nörobiyolojik, psikolojik ve çevresel etkenlere yönelik çalışmalar için temel oluşturmaktadır. Gelişen beyin görüntüleme yöntemlerinin, nörokimyasl ve nörofarmakolojik verilerin ışığında TB, beyin işlevleri-davranış ilişkisini anlama yolunda bir nöropsüriyatrik model olarak araştırmacıların dikkatini çekmektedir. Özellikle son 10 yılda kapsamlı MRI teknikleri, SPECT ve PET kullanılarak yapılan çalışmalarda, bu bozukluğun nörobiyolojisi ile ilgili önemli veriler elde edilmiştir. Bu veriler, TB'nun patogenezinde frontal ve temporal bölgeler ve bazal gangliya ve ilişkili talamik yapılarının rol oynadığını düşündürmektedir. Çalışmamızda, TB'de etyopatogenezden sorumlu beyin bölgelerinin işlevlerinin incelenmesi; obsesif kompulsif bozukluk (OKB) başta olmak üzere birlikte görülen diğer özelliklerin beyin kan akımı ve klinik görünümle ilişkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca TB'li olgularda, psikososyal gelişim ve davranışsal özellikler ve akademik performansdaki bozukluğun da araştırılması planlanmıştır. Çalışmamızda, DSM IV tanı ölçütlerini karşılayan 24 TB'li hastanın (20 erkek, 4 kız) 20'sine (16 erkek, 4 kız) ve 13 kişiden (9 erkek, 4 kız) oluşan kontrol grubuna SPECT tetkiki yapılmıştır. Olgu grubuna ayrıca TB Değerlendirme Formu, Yale Genel Tik Ağırlığını Derecelendirme Ölçeği, Çocuk ve Genç Davranış Değerlendirme Ölçeği, Wechsler Zeka Testleri uygulanmış; komorbid bozukluklar DSM-TV tanı 103ölçütlerine göre değerlendirilmiştir. Ayrıca her olguya EEG ve Manyetik Resonans Görüntüleme tetkikleri yapılmıştır. TB'li olgu grubunda, kontrollerle karşılaştırıldığında, sağ orbitofrontal bölge beyin kan akımında anlamlı düzeyde azalma (hipoperfüzyon) saptanmıştır. Ayrıca prenatal özelliklerden maternal hiperemesis gravidarum öyküsü pozitif olanlarda (%35), olmayanlara (%65) göre sağ nukleus kavdatusda anlamlı düzeyde hipoperfüzyon bulunmuştur. Olgular komorbid OKB varlığına göre iki gruba ayrıldığında; TB+OKB grubunda (%20), OKB olmayan TB'lilerle (%80) karşılaştırıldığında singulat kortekste beyin kan akımınm anlamlı ölçüde arttığı (hiperperfüzyon) saptanmıştır. Bulgularımız, TB'deki patolojik nöroanatomik yapıya motor alanlar kadar, limbik sistemin de dahil olduğunu düşünen araştırmacıları destekler niteliktedir Çalışmamızda, olgularımızdaki beyin kan akımı değişikliklerinin görüldüğü bölgeler, TB'de etyopatogenezden sorumlu olduğu düşünülen kortiko-striato-talamo-kortikal devrelerle uyumludur. 104