Ayak bileği inversiyon yaralanması geçiren hastalarda evertör ve invertör kas gruplarının izokinetik yöntemle incelenmesi

Abstract

BOLUM VlıOZET Ayak bileği yaralanmaları en sık karşılaşılan yaralanmalardandır ve günümüzde çok sayıda insanı etkileyen önemli bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayak bileği burkulmaları.yaralanmaların %75'ini oluşturur ve %85'i inversiyon travmaları sonrasında olur.Günde her 10000 kişiden birinin ayak bileğini burktuğu tahmin edilmektedir.Ayak bileği burkulmaları tanıda ve tedavide çok farklılıklar göstermektedir. Nitelik olarak performans ve çalışma zamanı kaybı açısından önemli bir yer tutmaktadır. Bir çok hasta konservatif tedavi yöntemleri ile problemsiz iyileşebilirken, %20-40 oranındaki hasta grubunda değişik derecelerde problem kalabildiği bildirilmiştir. Burkulmadan sonra devam eden ağrı, ara ara olan şişmeler, boşalma hissi ve burkulmaların tekrarlamasının ayak bileğinde kas güçsüzlüğü ile birliktelik gösterdiği bulunmuştur. Fakat bu güçsüzlüğün peroneal kaslarda mı yoksa invertör kaslarda mı oluştuğu tartışma konusudur. Bu çalışma ile daha önce hiç inversiyon burkulması geçirmemiş normal bireylerde ve daha önce inversiyon burkulması geçiren hastalar arasında evertör/invertör kas gücü arasında herhangi bir fark olup olmadığını araştırdık. Çalışma dönemi içinde DEÜTF FTR ABD'na başvuran.daha önce en az 1 kez lateral ayak bileği inversiyon travması geçiren 14'ü bayan,6'sı erkek 20 hasta çalışma kapsamına alındı. Hastaların hepsinde 1. dereceden burkulma öyküsü vardı ve hiçbiri akut tedavi sonrası rehabilitasyon programına alınmamıştı. Kontrol grubunda da hasta grubuna benzer yaş.boy.VA ve fiziksel aktivite düzeyine sahip.gönüllü sağlıklı 20 olgu (12 erkek,8 bayan) incelendi. 20 hasta içinde en eski 13 ay önce, en yeni ise 2 ay önce burkulma öyküsü mevcuttu. Hastaların 12'sinde(%60) sol, 8'inde(%40) ise sağ ayak bileği burkulmuştu. Hastaların sadece 7'sinde(%35) hiçbir şikayet yoktu.Geri kalan 13'ünde(%65) ağrı, 4'ünde(%20) ağrı ile beraber şişlik de mevcuttu.Hiç birinde boşalma hissi yoktu.20 hastanın 11'inde(%55) 1'den fazla burkulma öyküsü mevcuttu.9'nda(%45) ATFL ligaman hassasiyeti saptandı. Hiç birinde mekanik instabilite tespit edilemedi. 72İzokinetik test için bir düşük açısal hız ve bir de dayanıklılık seti seçildi.Bu özellikteki setleri içeren 30 derece/sn hızda 5 tekrar, 120 derece/sn'lik hızda 15 tekrardan oluşan standart test protokolü hasta ve kontrollere uygulandı. Ayak bileği gücünü ölçmek için; 1)Eversiyon ve inversiyon ortalama torklar(Sağ ve sol için 30°ve 120°/sn.açısal hızda 2)Ayak bileği agonist/antagonist (eversiyon/inversiyon maksimal tork oranları) oranları araştırıldı. Bunlar gruplar arasında, hasta grubu içerisinde etkilenmiş ve etkilenmemiş ayak bilekleri arasında ve cinsler arasında ayrı ayrı değerlendirildi. Maksimal Tork yanında, Maksimal Torkun vücut ağırlığına oranı, total iş, ortalama güç.kas dayanıklıklık oranı da değerlendirildi. Hastalardan elde edilen izokinetik veriler kontrol grubuyla karşılaştırılıp istatistiksel analiz yapıldı. Maksimal Tork (MT) ortalamaları baz alındığında sağ,sol,evertör,invertör,30o ve 120° değişkenlerde tek tek değerlendirildi Buna göre evertörlerde; sağda 30° ve 120° 'de ve sol 120°'de istatistiksel bir fark yokken solda 30°'de hasta grubunda düşüklük vardı. İnvertörlerde ise sağ 120° dışında sağ 30°,sol 30°ve sol 120° 'de anlamlı fark bulundu. (p<0. 05) Hasta grubu içerisinde etkilenmiş ve etkilenmemiş ayak bilekleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamasına rağmen özellikle sol tarafda invertörlerde kas gücünde düşüklük belirgindi. Çalışma kapsamındaki hasta grubunda erkek ve kadınları karşılaştırdığımızda tüm yönlerde, kaslarda ve açısal hızlarda istatistiksel olarak belirgin bir fark saptandı. (p<0.05)Fonksiyonel değerlendirme ile maksimal kas gücü arasında herhangi bir korelasyon yoktu. Yapılan çalışmamızın sonucunda; -Ayak bileği inversiyon yaralanması geçiren hastaların izokinetik değerlendirilmesinde solda belirgin olmak üzere maksimal tork.maksimal tork'un vücut ağırlığına oranı, total iş ve ortalama güç parametrelerinde invertörlerde daha belirgin düşüklük saptandı. -Defisit özellikle düşük açısal hızlarda belirgin bulundu. -Cinsiyete göre karşılaştırıldığında erkekler tüm yönlerde.her iki kas grubunda ve her iki açısal hızda daha üstün saptandı. -Etkilenmiş tarafta etkilenmemiş tarafa göre evertör/invertör oranında yükseklik bulundu. Bu fark istatistiksel olarak anlamlı değildi. Normalde evertör/invertör oranının 73%100'den düşük olması beklenilirken, etkilenmiş ayak bileklerinde bu oran %100'ü aşmış bulundu. Tüm bu sonuçların ışığı altında ayak bileği inversiyon yaralanması sonrası evertör/invertör kas gücü oranının belirlenmesinde izokinetik değerlendirmenin objektif veri sağlayıp uygun rehabilitasyon programı düzenlenmesinde ve optimal orana yaklaşımda rehberlik edici bir yöntem olduğu sonucuna varıldı. Bu yöntemin kullanılması ile yaralanma sonrası bozulan ayak bileği biyomekaniğinin düzeltilebileceği ve tekrarlayan burkulma ve instabilite riskinin ortadan kaldırılabileceği düşünüldü. 74