Sıçanlarda oluşturulan deneysel karaciğer iskemi reperfüzyon modelinde karnitinin iskemiye karşı koruyucu etkisi

Abstract

44 ÖZET Oksijen yetersizliği iskemide hücre zedelenmesinin patogenezîni oluşturur. İnsanlarda, deney hayvanlarında ve kültür sistemlerinde hipoksik zedelenmede yapısal değişiklikler yoğun biçimde araştırılmış ve bu değişikliklerin mekanizmaları gösterilmiştir. Hücre zedelenmesinden sorumlu olan biyokimyasal olaylar oldukça karmaşıktır. Karaciğer kan akımı herhangi bir nedenle azalınca hücresel enerji düzeyi hızla düşmekte, hepatik iskemi sırasında ve sonrasında çeşitli yapısal ve metabolik bozukluklar oluşmaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalarda ATP kaybıyla hepatik enerji düzeylerinin hızla azalması, otolitik sistemlerin aktivasyonu, hücresel membran hasarlanması ve hücresel asidoz, düşük protein sentezi, mitokondrial fonksiyon kaybı iskemik hasan açıklamak üzere ileri sürülmüş potansiyel zararlayıcı faktörlerdir. Karnitin memeli metabolizması için önemli, suda eriyebilen küçük bir moleküldür. Fazla organik asitlerin detoksifikasyonu ve enerji üretimini sağlayan P oksidasyon için, uzun zincirli yağ asitlerinin mitokondri membramndan transportunda gerekli temel bir taşıyıcıdır. İskemi esnasında ortaya çıkan anaerobik metabolizma ve laktik asidoz, enerji kaynaklarının tüketimi, membran transportunun bozulması ile hücre ölümü ile sonlanır. Reperfüzyonda ortaya çıkan serbest oksijen radikalleri ise lipid peroksidasyonu ile apopitozisi indükler ve hücre ölümü hızlanır. Burada kilit rol oynayan ksantin oksidazm başlıca kaynağı endotel hücreleridir. Ratych ve arkadaşları 1987 yılında in vivo rat modelinde ` endotelial triggering ` ile hücre hasarının tetiklendikten sonra durdurulamayacığını ve mutlaka bu olaydan önce önlem alınması gerektiğini vurgulamışlardır. Bu noktada alınacak olan önlemler, hasan azalttığı bilinen maddeleri mutlaka olası hasardan önce sunmaktır. Bu maddeler; alfa tokoferol, ascorbate, flavanoidler ve beta karotenlerdir. Bizim bu çalışmamızda beta karoten seçiminin nedeni budur. Sıçanlarda deneysel 60 dakikalık total hepatik iskemi reperfüzyon modeli oluşturup, bu model çerçevesinde, % 30 hepatektomi uyguladık. Karnitinin iskemi reperfüzyon hasannı iyileştirici özelliği olduğunu düşünerek, bir grubu karnitin ile tedavi edip, karnitinin iskemi reperfüzyon hasanndaki etkisini, histolojik ve biyokimyasal kriterlerin temelinde göstermeyi amaçladık. Karciğer iskemi reperfüzyon hasannda, iskemi öncesi karnitin ile tedavi, reperfüzyon sonrası AST, ALT ve GGT değerlerini, karaciğer biyopsilerinin histopatolojik incelemesi sonucunda, portal ve lobüler inflamasyonu, karnitin verimeyen iskemi reperfüzyon hasanna göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde azaltarak, karaciğer histolojik yapısını optimum olarak korumuştur.