Kolorektal karsinomlarda cathepsin D, matriks metalloproteinaz (MMP-2) ve tenascin C ekspresyonlarının klinikopatolojik prognostik faktörler ve sağkalım ile ilişkisinin araştırılması (112 olgu)

Abstract

ÖZET Kolorektal karsinom tüm organ tümörleri içerisinde ikinci, gastrointestinal sistem tümörleri içerisinde ise birinci sıklıkta görülen bir visseral malignitedir. Kolorektal karsinomlarda bugün için kullanılan prognostik belirleyiciler; evre, lenf düğümü metastazı, invazyon derinliği, vasküler ve perinöral invazyon ve tümör derecesidir. Ancak bu parametreler prognozun kesin olarak belirlenmesinde yetersiz kalmakta, bazen aynı evreye sahip hastalar arasında bile tümörün klinik davranışı farklı olabilmektedir. Bu farklılıklar KRK'lann farklı genetik ve moleküler özelliklerine bağlanmaktadır. Bu nedenle tümör biolojisine yönelik mekanizmaların aydınlatılması ve KRK'lann klinik davranışım belirleyebilecek yeni prognostik parametrelerin saptanması gerekmektedir. Matriks metalloproteinaz-2 (MMP-2) başta tip IV kollajen olmak üzere ekstraselltiler matriks ve bazal membranlar gibi fizyolojik bariyerlerin degradasyonunda rol oynayan bir nötral proteazdır. MMP'ların tümör büyümesi ve anjiogenezde de rolü olduğu düşünülmektedir. Birçok neoplazide MMP-2 ekspresyonunun tümör invazyonu ile ilişkili olduğu gösterilmiş ve tümörlerdeki invaziv potansiyel ile metastatik kapasiteyi belirleyen önemli bir role sahip olduğu ileri sürülmüştür. Cathepsin D bazal membran ve ekstraselltiler matriks komponentlerinin degradasyonunda rol oynayan bir lizozomal proteazdır. Ayrıca mitojenik özellikleri olduğu ve anjiogenezi indüklediği de bilinmektedir. Cathepsin D ekspresyonunun başta meme kanseri olmak üzere birçok neoplazide tümör progresyonu, invazyon ve metastazla ilişkili olduğu gösterilmiştir. Tenascin C embriyogenez, yara iyileşmesi, kronik enflamasyon gibi olaylar yanısıra malign tümörlerin stromasında eksprese edüen büyük bir ekstraselltiler matriks glikoproteinidir. Birçok epitelyal, mezanşimal ve glial tümörde tenascin C ekspresyonu gösterilmiştir. TC'nin adhezyon, migrasyon ve yayüımda rol oynadığı, bazı tümörlerde ise yapısındaki epitelyal büyüme faktörüne benzeyen moleküler tekrarlara bağlı olarak hücre proliferasyonunu indüklediği düşünülmektedir. Bu çalışmada 112 kolorektal karsinom olgusunda MMP-2, Cathepsin D, Tenascin C ekspresyonlannın evre, invazyon derinliği, lenf düğümü metastazı, uzak metastaz, vasküler ve perinöral invazyon ile diğer klinikopatolojik parametreler ve sağkalım süreleri ile ilişkisi araştırılmıştır. 55Bulgularımız; MMP-2 ekspresyonunun lenf daman invazyonu ve M.Astler-Coller evresi ile ilişkili olduğu bulunmuş ancak sağkalım açısından prognostik önemi gösterilememiştir. CD ekspresyonu ile yaş ve invazyon derinliği arasında anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiş fakat CD ekspresyonu ile evre, lenf düğümü metastazı, vasküler invazyon, perinöral invazyon ve sağkalım süreleri arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Bu bulgularla MMP-2 ve Cathepsin D ekspresyonunun KRK'larda prognostik öneminin sınırlı olduğu sonucuna varılmıştır. Tenascin C ekspresyonunun lenf düğümü metastazı, ileri evre hastalık ve düşük sağkalım oranları ile ilişkili olduğu ve artmış Tenascin C ekspresyonunun KRK'larda kötü prognostik bir belirleyici olduğu gösterilmiştir. Sonuç olarak; KRK'larda agresif klinik davranış ve kötü prognozu belirlemede tümör stromasmdaki değişikliklerin proteinaz üretiminden daha etkili olduğu gösterilmiştir. Ancak bu sonuçların klinik uygulamaya geçebilmesi ve hastaların tedavilerini yönlendirebilmesi için bu konuda yapılacak ve geniş hasta gruplarını içerecek çok sayıda çalışmaya gereksinim vardır. 56